Бесплатный фрагмент - Труды VI Республиканской научно-практической online-конференции «Образование XXI века: проблемы, тенденции и​ перспективы»

Вступление

Сборник VI Республиканской научно-практической online
конференции «Образование XXI века: проблемы, тенденции
и перспективы», создан на базе Дистанционного образователь-
ного портала «Евразийская наука». Дистанционный образова-
тельный портал «Евразийская наука» — сетевая многофункцио-
нальная открытая площадка, созданная для педагогов, воспита-
телей, школьников, студентов и магистрантов. Миссия портала — повышение профессионального мастерства педагогов и обучаю-
щихся, доступности удовлетворения их запросов и ожиданий
на основе использования разнообразных форм и технологий се-
тевых изданий. Дистанционный образовательный портал
«Евразийская наука» является средством массовой информации
в сфере образования (Свидетельство о постановке на учет, пере-
учет периодического печатного издания, информационного
агентства и сетевого издания №17367-СИ выдано 22.11.2018 г. Комитетом информации Министерства информации и коммуни-
каций Республики Казахстан).

Айтенова Э. А., Едрисова А. Н.

БАЛА ДАМУЫНДАҒЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КЕДЕРГІЛЕРДІ АЛДЫН-АЛУ МАЗМҰНЫ

(М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті)

Баланың психикалық өмірінің жан-жақты дамуы белгілі әрекетпен айналысуына байланысты болуы, бала өмір сүру барысында өз психикасын түрлі жолмен жарыққа шығаруы, мәселен, мектеп жасына дейінгі бала өз психологиясын ойын арқылы білдірсе, ересек адам өзіне төн ерекшеліктерін еңбек процесінің сан алуан салаларында көрсетеді.

Соңғы жылдары қазақ қоғамында жасөспірімдердің ғана емес, бастауыштағы балалардың да күйзеліске жиі ұшырайтыны туралы мәселелер көтеріліп жүр. Мамандар мұның себебі балалардың дұрыс тамақтанбауы салдарынан ағзада қоректік заттар жетпегендіктен деп түсіндірсе, сарапшылардың бір тобы отбасы жағдайымен және әлеуметтік мәселелермен байланыстырады. Бұған ата-ананың баламен жиі әңгімелеспеуін, яғни ұл-қызының пікіріне құлақ аспауын да қосуға болады. Ғалымдар баланың ой-жүйесі дұрыс жетілу үшін отбасындағы үлкендер оны материалдық тұрғыда қамтамасыз етіп, «басқасын өзі біледі» деп қоя салмай, ұдайы пікірін біліп, әртүрлі мәселелер төңірегінде сөйлесіп отырған абзал дейді. Өйткені әрбір жас өскіннің белгілі бір нәрсеге қатысты өзіндік ойы болады. Ересектер болса «жас қой» деп, ұл-қызының айтқанына көп жағдайда көңіл бөлмейді.

Уэйтли деген данышпан «Баланың болашағын қамтамасыз етті деп, оған мол дүние-мүлікті мұра ғып қалдырған адамды емес, еңбекқорлықты бойына сіңіре білген жанды айтса керек», деген екен [1].

Балалар күйзеліске, күрделі психологиялық шиеленісті жағдайға тап болмауы үшін мамандар ата-аналарға алуан түрлі кеңес ұсынады. Жуырда ЮНИСЕФ Балалар қорының ұйымдастыруымен Алматы қаласында жасөспірімдердің психикалық денсаулығына қатысты халықаралық жиын өтті. Жиынға қатысқан педагогтар мен денсаулық сақтау мекемелерінің өкілдері жасөспірімдер арасында кездесетін өмірден түңілу тәрізді қауіпті жайттардың алдын алу мәселесін талқылады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметіне сүйенсек, әлемде жыл сайын жасөспірімдердің 10 пайызы психологиялық күйзеліс салдарынан өз денсаулығына зақым жасайды екен.

Өмірден түңілу факторларына тек кедейшілікті кінәлауға болмайды. Әлемдегі аса бай мемлекеттерде 11—15 жас аралығындағы әр төртінші бала-ның апта сайын жүйкесі сыр беру, әлсіздік, ұйқысыздық сияқты жағдайларға душар болатыны анықталған. Осындай психологиялық күйзеліс нәтижесінде орын алатын өзіне өзі қол жұмсау факторларының алдын алу мақсатында Қазақстан Үкіметі ЮНИСЕФ-пен бірігіп, тиісті бағдарламаларды қолға алуда. Республика Үкіметінің жасөспірімдердің психикалық денсаулығы мен өмірлік дағдыларын қалыптастыру, өзіне өзі қол жұмсау факторларының алдын алуға бағытталған жобалары бірнеше облыста жүзеге асырыла баста¬ды. Мектеп психологтары да балалардың жаман ойдан арылуына көптеп үлес қосуда. Бірақ балаға сырттай ықпал емес, отбасының ішкі ықпалы маңызды екенін естен шығармайық.

Иә, ұлт тағдыры әр баланың тағдырынан басталады. ЮНИСЕФ Балалар қорының Қазақстандағы өкілі Юрий Оксамитный «Жасөспірімдердің психикалық денсаулығын нығайтуға жаңа тәсілдерді енгізу арқылы Қазақстан психикалық денсаулықтың жаһандық білім жүйесіне өлшеусіз үлес қосуда», деді. Дүниежүзілік психиатриялық ұйым, Еуропалық психиатриялық ұйым өкілдері де балалардың санасындағы ауытқушылық¬тарды болдырмаудың амалдарымен бөлісті [2].

Шетелдік сарапшылар баланың психикалық жай-күйінің қалыпты деңгейден ауытқу факторларына мынаны қосады: тым бұйығы болу, ызақорлық, шектен тыс қорқақтық, бағынбастай бұзық болу, көңіл-күй құбылмалығы, басқа балаларға қосылмай бөлек жүру, ойынға қызықпау, түнде ұйықтай алмау. Сондай-ақ үнемі шаршап жүру, өзін өзі жек көру, басқалар оны жек көреді деген ойдан арылмау, құлағына түрлі дыбыстар-дың естілуі сияқты факторлар бала психикасы өте қауіпті жағдайда екенінен хабар береді. Жасөспірімдер арасында кездесетін тамақсаулық — басқаны ойламай, есіл-дерті тамаққа ауып тұратын қомағайлық ауруы да психи¬калық жай-күйінің жақсы еместігін танытады.

Жасөспірім баланың мінез-құлқындағы ауытқушылықты өтпелі кезеңге ғана телу дұрыс емес. 13—15 жас аралығындағы жеткіншектердің айналасына селқос қарайтын апатиялық күйі, ойын жинақтай алмауы, тәбетінің бұзылуы, жүрек, асқазан ауруларының жиі мазалауы, ұмытшақтық, маңызды мәселелерге де селқос қарау, өз іс-әрекетіне жауап бермеу, түнде ұйықтай алмау, жалғыздыққа ұмтылу, темекі, арақ сияқты нәрселерге әуестік тәрізді жайттар байқалса, бұл баланың қауіпті жағдайда тұрғандығын білдіреді.

Бала тәрбиесін толығымен мектепке ысырып тастап, одан қалса, бала күтушісі мен мектеп психологына жаба салу, бар мәселені сынып жетек-шісінің мойнына іліп, өзін ұрпағын материалдық жағынан қамтамасыз етуші деп қана білетін ата-аналар саны соңғы жиырма бес жылда көбейгені рас. Қазіргі таңда оқушының мінез-құлқында, қимыл-әрекетінде түсініксіз өзгерістер байқалса, мектеп психологына жүгіну үрдісі белең алған. Алайда баланың адам болып қалыптасуынан бастап ол алатын тәрбие ең алдымен ата-анасына, отбасына қатысты екенін ұмытпаған абзал. Мектеп психологы, ұстаздар бала тәрбиесінде қосалқы рөл атқарады, тәрбие тетігі ата-ананың қолында болуы тиіс. Баланың мінез-құлқындағы өзгерістерге де ата-ана жауапты. Егер жасөспірім өзіне немесе төңірегіне қандай да бір зиян тигізсе ең алдымен ол білім алатын мектеп емес, ата-ана жауапты екенін ескеру керек. Психолог немесе басқа да мамандар баланың бойындағы үрейді уақытша сейілтіп, ол бейімделе бастаған жаман әдеттен уақытша арылтуы мүмкін. Бірақ бала бойындағы, ой-жүйесіндегі өзгерістерді сырттағы маман емес, алдымен өзінің туған ата-анасы байқайды ғой. Сондықтан қай жастағы бала болса да оның қалыптасуына қажетті игілікті ата-анасы дер кезінде бойына құя білгені абзал.

Э. Хаббард деген америкалық жазушының «Баланы оқыту дегеніміз — мұғалімнің көмегінсіз дамуына қабілетті болуға үйрету» деген сөзінде үлкен мән бар. «Оқыту» тек мектептегі ұстаз міндеті деп қабылдамау керек. Бала білімді мектептен ғана емес, үйде, отбасындағы ересектерден алса ғана толық тұлға болып қалыптасады. Бүгінде қалалық жердегі қазақ отбасыларының көпшілігіне тән көрініс — мектептен тыс уақытта балаларды ойын-сауық орталықтарына апару әдетке айналған. Іші қапырық, тауарға толы дүкен¬дерден басқа ештеңе жоқ сауда орталығының ішінде қыдыруға бірнеше сағатын жібереді. Қалалық, аудандық кітапханаларға осынша уақытын жібере ме екен? Бір жағы электроника дүкені, екінші жағы киім-кешек бутигі дегендей, рухани берері жоқ сауда орталығының ортасындағы қапырық фойеде сенделу баланың ой-өрісін кеңейтуге ешқандай көмек бермейді, тіпті денсаулығына зиянды. Оның орнына табиғи ортада, мәселен, тауға, көл жағасына, тіпті ауылдағы туыстарына апарып, демалдырса, бала үшін әрі тәрбие, әрі демалыс болар еді. Үнемі тар көшеде, төрт қабырғамен қоршалған үй ішінде уақыт өткізген бала күйзеліске ұшырамағанда қайтеді? Ғалымдар зообақта қамап ұстаған хайуандардың да ауруға тез шалдығатынын анықтаған. Бала тар жерде қамап ұстайтын хайуан емес. Қаптаған техниканың (ұялы телефон, теледидар, компьютер, т.б.) ортасына «қамап қойып» ой-санасын тұншықтырған соң бала психикасы да қыспаққа қамалады. Баланың санасы сергек болуы үшін ата-ана тәрбие ауанын материалдық ортамен шектемей, рухани бағытқа да бұрғаны жөн болмақ [3].

Ғалымдар мен психологтар осы тақырыпта зерттеулер жасап, нәтижесінде мынадай қорытындыға келген екен: Біріншіден, баланың жүйке жүйесі айтарлықтай бұзылады. Мұның соңы кекештенуге, тұтығуға, айтар сөзін толық жеткізе алмай, жүйке жүйесінің сыр беруінен бет терісінің тартылуына әкеп соқтыруы ғажап емес. Екіншіден, психикасы толықтай өзгереді. Үшіншіден, ұйқысы бұзылады. Гаджетке тәуелді боп қалған балалар үнемі қорқынышты түстер көріп, таңертең көңілсіз оянады. Төртіншіден, тамақтың дәмін сезбейтін болады. Бұл тамақтанар кезде планшетке немесе компьютерге қарап тамақтанғаннан болады.

Сабақ арасында көзді демалдырған дұрыс. Әйтпесе ұзақ уақыт бойы телефонға тәуелді болу көз бен миға кері әсер етеді. Телефонды пайдаланғанда көзге ауырлық түсірмейтін, оқуға ыңғайлы режимге қойып оқу керектігін балаңызға түсіндіріп айтыңыз. Смартфонды ұйқыға жатар алдында пайдаланбаған дұрыс. Мұндай электронды құрылғылардан бөлінетін сәулелер уақыт өте келе ұйқының бұзылуына, депрессияға шалдықтыруы ғажап емес. Сондықтан да ғалымдар смартфонды төсекке жатарда қолға алмаған дұрыс дейді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Обухова Л. Ф. Возрастная психология: учебник для бакалавров — 2014

2. «Даму психологиясы»: Оқу құралы = Developmental psychology: Training manual. Л. Е. Урдабаева, А.Р.Рахматулина — Қостанай: А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университет, 2018. — 257 с.

3. Бапаева М. К. Даму психологиясы: Оқулық. — Алматы: 2014 — 440 бет.

Алайдаркызы К.

Педагогика міндеттері және педагогика категориялары

(п.ғ.м., аға оқытушы

Құрманғазы атындағы ҚҰК)

Тарихи тұрғыдан педагогика жас ұрпақты тәрбиелеу туралы ғылым ретінде дамыды. Бірте бірте педагогиканы қолдау аясы кеңейіп, жастарды оқыту мен тәрбиелеумен байланысты барлық адамдар педагогтар деп атала бастады. Қазіргі уақытта бұл өскелең ұрпақ пен ересектерді тәрбиелеу мен оқытудың заңдылықтары, олардың дамуын қоғамның қажеттіліктеріне сәйкес басқару туралы ғылым. Педагогика пәнін ашқанда, оның категорияларына, яғни ғылыми жалпылауды білдіретін ұғымдарға қол тигізбеу мүмкін емес. Бұл санаттарға кең мағынада тәрбиелеу, білім беру, оқыту, қалыптастыру және дамыту жатады.

Тәрбие — бұл адамның жан жақты, үйлесімді дамуын, еңбек және қоғамдық қызметке дайындығын қамтамасыз ететін мақсатты ұйымдастырылған процесс. Көбінесе «Тәрбие» ұғым ретінде қолданылады. «Тәрбие жұмысы», оның барысында нанымдар, моральдық мінез құлық нормалары, мінез құлық белгілері, эстетикалық талғамдар қалыптасады.

Білім-оқытудың нәтижесі. Білім бұл оқушының игерген жүйелі білімінің дағдарларының ойлау тәсілдерінің көлемі. Білімнің негізгі критериі білімнің жүйелілігі және ойлаудың жүйелілігі, адамның қабілеті жаңа ақпараты мен логикалық пайымдаудың көмегімен білім жүйесіндегі жетіспейтін сілтемелерді өз бетінше толықтырылуы.

Білім алушыларға белгілі бір білімді жеткізе отырып мұғалімдер оларға әрқашан маңызды дүние танымдық, әлеуметтік, идеологиялық, адамгершілік және басқа да көптеген көзқарастарды қалыптастыра отырып қажетті бағыт береді. Сондықтан оқыту тәрбиелік сипатқа ие. Сол сияқты, кез келген тәрбиеде оқыту элементтері бар. Оқыту тәрбиелеу, тәрбиелеу оқыту. Даму бұл адам ағзасындағы сандық және сапалық өзгерістердің процессі мен нәтижесі. Бұл тұрақты, үздіксіз өзгерістерге, бір күйден екінші күйге өтуге байланысты. Осы процесті терең зерттеу үшін қазіргі ғылым даму процесінде физикалық, психикалық, рухани, әлеуметтік аспектілерді анықтады. Педагогика тұлғаның рухани дамуын мәселелерін барлық басқа компоненттермен байланысты зерттейді. Педагогиканың нәтижесі кез келген жастағы тұлғаның оқыту және тәрбиелеу процестерін зерттеу болып келеді.

Педагогика ғылымның әдістемесі. Педагогикадағы зерттеу әдістері әдістеме кәзіргі ғылымның дүниетанымдық тұжарамдамасын, яғни ғылымда қалыптасқан негізгі бастапқы ережелерді зерттейді. Педагогика ғылымның әдістемесі:

— педагогикалық — теорияның бастапқы ережелері, педагогикалық құбылыстарды қарастыруға көз қарас принциптері және оларды зерттеу әдістері, сондай ақ алынған білімді тәрбиені, оқыту және білім беру практикасына еңгізу жолдары туралы білім жүйесі

— кез келген педагогикалық мәселені зерттеудің негізінде жатқан жалпы принципті бастапқы ережелер педагогикалық зерттеу принциптері кез келген педагогикалық зерттеулердің негізгі ережелерін білдіреді, мәселедеге көз қарасты, фактілерді алу әдістемесін және оларды талдауда анықтайтын бірқатар принциптерде көрінеді. Педагогикалық құбылысты немесе процесті тұтас зерттеу принципі. Құбылысты немесе процесті тұтас зерттеу принципі мыналарды қамтиды:

— зерттеуде жүйелік тәсілді барынша пайдалану;

— зерттеу байланысын орнату.

Зерттеу әдістерін кешенді қолдану принципі. Мәселелерді зерттеу кешенді көзқарас принципі қажет:

— педагогикалық құбылыстарды зерттеудегі көп мақсатты көзқарас, бұл бірнеше зерттеу міндеттерін ұсынуда көрінеді. (құбылыстың мәнін, оның қозғаушы күштерін, ішкі факторларын, сыртқы жағдайларын, барлық осы теориялық ережелер негізінде құбылысты педагогикалық басқаруды зерттеу);

— зерттелетін процестің мүмкіндегінше көп байланыстарын қамту;

— басқалармен және олардың ішіндегі ең мағыздысы;

— зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде барлық сыртқы әсерлерді есепке алу, педагогикалық процестің көрінісін бұрмалайтын кездейсоқ әсерлерді жою;

— әр түрлі зерттеу әдістері, алынған деректерді үнемі тексеру және нақтылау арқылы бір педагогикалық фактіні бірнеше рет тексеру;

— зерттеуде алынған нәтижелерді философиялық, логикалық және психологиялық педагогикалық талдау.

Ғылыми педагогикалық шешімге кешенді көзқарас принципі. Оперативтік принципі педагогикалық процестегі көптеген субъективті факторларға байланысты ерекше орын алады. Әр бала ерекше, әр мұғалім жеке тұлға. Мұғалімдер мен оқушылардың қарым қатынасы субъективті факторларға негізделген: әр мұғалімнің әр оқушы туралы өзіндік пікірі бар, сол сияқты әр оқушы әр мұғалімді әр түрлі түсінеді және оқиды. Тәрбие қатынастарының субъективтілігі ғалымның субъективті әлемімен толықтырылады. Бұл жағдайда объективтілік принципі, шындықты әздеуге деген ұмтылыс, максималды адалдық өте қажет. Объективтілік принципі қажет:

— әр фактіні бірнеше әдіспен тексеру

— жүргізілген барлық эксперименттік немесе тәжірибелік жұмыс барысында алынған нақты материалды нақтылау;

— зерттеу деректерін басқа зерттеушілердің деректерімен салыстыру, зерттелетін қасиеттер мен құбылыстардың сипаттамасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау;

— әртүрлі көзқарастарды салыстыру арқылы ғылыми деректер алу.

Баланы оқыту мен тәрбиелеу бірлігі принципі. Педагогикалық эксперементтің күрделілігі мынада: бір уақытта бірнеше мәселелерді шешу керек: балаларды зерттеу және тәрбиелеу, ережелерді, гипотезаларды тексеру және эксперементтік жұмыстың нәтижелерін жалпылау, зерттеу және тәрбиеші болу, балаларды зерттеу жыне оларды өзін өзі зерттеуге ынталандыру. Зерттеуші бір уақытта бірнеше істің орындалуын біріктіруі керек. Ғылыми зерттеудің мұндай ұтымды жолы сонымен бірге ең дәл, сенімді, объективті болу керек. Сондықтан ғылыми зерттеу әдістемесін әзірлеу кезінде ең маңызды міндет — балаларды зерттеу әдістерін білім беру әдістеріне айналдыру.

Тарих принципі. Педагогикалық құбылысты тарихи талдау кезінде:

— педагогикалық идеяның пайда болуының алғышарттарын тудырған әлеуметтік факторларды анықтау;

— көзқарастардың өзгеруіне әкелген негізгі тарихи процестерді анықтау;

— ата ана тәрбиесі тәжірибесінің икемге қалай әсер еткенін көрсету.

Педагогикадағы дәстүрлі зерттеу әдістеріне психологиядағы сияқты мыналар жатады: бақылау, эксперемент, тестілеу және сауалнама. Психологиядағы сияқты оқушылар мен мұғалімдердің іс әрекетінің өнімдері зерттеледі: жазбаша жұмыстар, суреттер, балалар шығармашылығының пәндері, оқу құжаттамасы талданады. Педагогикада жеке оқытушы — тәлімгерлердің педагогикалық тәжірибесін зерделеу, әдістемелік және педагогикалық әдебиеттерді, бейнематериалдарды талдау ерекше маңызға ие. Бұл зерттеу ел өмірінің әр түрлі кезеңдеріндегі тәрбие мен мінез құлық этикасының тарихи байланыстарын анықтауға, жалпы және тұрақты оқу тәрбие жүйесін анықтауға бағытталған.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Подласый И. П. Педагогика: учебник для академического бакалавриата: для студентов высш. учеб. заведений. Москва, 2015 — 491с.

2. Сластинин В. А. Педагогика: в качестве учебника для студентов высш. учебн. заведений. М.: Академия, 2008 — 304 с.

3. Колокольникова З. У., Лобанова О. Б. История педагогики и образования: учебное пособие по направлению педагогическое образование. Красноярск, 2014 — 402с.

Альжанова А. Т.

ПРИЧИНЫ ДЕВИАЦИИ В ПОВЕДЕНИИ УЧАЩИХСЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ

(Научный руководитель:

канд. пед. наук, Я. И. Радзицкая)

В современных общеобразовательных учреждениях с каждым годом количество учащихся с отклоняющимся поведением только растёт. С ростом количества подростков имеющих отклонения в поведении связано увеличение числа провоцирующих факторов, которые способствуют формированию девиантного поведения [1,с.672]. Рассматривая причины формирования девиантного поведения среди подростков, можно выделить следующие: неблагоприятные условия социализации, искаженные ценностно-нормативные представления и негативный опыт в асоциальных компаниях подростков, недостаточное разнообразие деятельности в учебной и воспитательной среде. Также особое влияние на подростков оказывают социальная незрелость, физиологические и индивидуально-психологические особенности формирующегося организма. Девиация поведения может быть временной или стать постоянной чертой личности [2,с.193].

Согласно статистике, социальная девиация наблюдается в среднем у половины подростков в возрасте 14−18 лет. Понятие девиантного поведения подростка подразумевает комплекс деяний, противоречащих общественной морали и нарушающих ее. Это проявляется в жестокости, агрессии, различных зависимостях, фобиях, противоправных действиях, суицидальных наклонностях [3,с.304].

Для характеристики отклоняющегося поведения используют такие специальные термины, как «делинквентность» и «девиантность». Под делинквентным поведением понимают цепь проступков, повинностей, мелких правонарушений, отличающихся от криминальных, т.к. уголовно наказуемых, серьезных правонарушений и преступлений. Под девиантностью понимается отклонение от принятых в обществе норм. В объем этого понятия включаются как делинквентное, так и другие нарушения поведения (от ранней наркотизации до суицидных попыток) [7,с.240].

Причины отклонения в поведении подростков подразделяется на две большие группы — социальные и физиологические. К первой группе социальных причин можно отнести: неполные семьи — в данном случае не формируется образец поведения с противоположным полом, ошибки учебно-воспитательного процесса приводят к конфликтам с учебным коллективом и педагогами, как следствие неуспеваемости, конфликтные или асоциальные семьи — конфликты между родителями приводят к упущениям в воспитательном процессе и отстраненности ребенка, а паразитический образ жизни, антиобщественное поведение родителей или алкоголизм (наркомания) вообще становятся примером к действию [4,с.112—123].

Среди физиологических причин отклоняющегося поведения подростков можно выделить следующие: патологии центральной нервной системы, которые формируются в результате черепно-мозговых травм, а проявляются в неустойчивости эмоционального проявления и снижением возможностей к адаптации, особенности переходного возраста — под воздействием гормонального всплеска в организме происходит созревание некоторых отделов головного мозга и формирование ряда психических функций высшего типа, в результате которых у ребенка происходит обострение черт характера и появление асоциальных поступков, наследственные признаки умственной недостаточности, склонностей к зависимостям от алкоголя или наркотиков, аномальные черты характера [1,с.378].

Кроме того, развитие отклонения в поведении проходит периоды единичных поступков, переходящих к регулярным действиям и организованной деятельности, составляющей образ жизни. Этот процесс может занимать различный временной промежуток, от пары недель до нескольких лет. За основу клинического проявления девиантного поведения берется сложность социальной адаптации [6,с.343—365]. Она выражается в частой смене друзей, регулярными конфликтами со сверстниками в школе и педагогами, а также тягой к плохим компаниям. Сложности общественной адаптации часто характеризуется уходами из дома, прогулами уроков, отказом от посещения школы. При этом подросток характеризуется как рассеянный, невнимательный, непостоянный или ветреный (регулярно бросает незаконченные дела и постоянно меняет свои увлечения). Учебная же деятельность не вызывает у него интереса, поэтому успеваемость низка и учеба дается с трудом.

Проведя анализ индивидуальных особенностей подростков, склонных к девиантному поведению, можно охарактеризовать их особенности эмоционально-волевой сферы: повышенная тревожность, импульсивность, раздражительность, агрессивность, конфликтность. Подростковые девиации также отличает: личностная включенность, занижение самокритики к совершенному проступку, риск возможного рецидива [1,с.672]. При этом, зачастую, сам подросток оценивает свой проступок, как выражение самостоятельности.

Следует иметь в виду, что подростковом возрасте формирование личности еще не завершено. Грамотная и тактичная помощь способна скорректировать развитие ребенка, не допуская появления отклонений и рецидива. Профилактика девиантного поведения подростков — одна из важнейших задач современного общества. Несмотря на множество мероприятий, принятых в рамках государственной политики по противодействию девиантному поведению, проблема остается довольно сложной в связи с растущим уровнем преступности, расслоения общества и неблагополучия подростков [6, с.343—365].

На наш взгляд, для того чтобы изначально не допустить развития в подростке признаков отклоняющегося поведения необходимо не забывать также о такой элементарной вещи, как информирование о нормах и правилах поведения в обществе, привитие моральных и нравственных принципов. Это должны делать не только родители, но и общество. Но главное, эта информация не должна быть пустой, каждое утверждение, каждое пожелание, относящиеся к поведению ребенка, должны быть подкреплены делом. Личный пример — это, пожалуй, половина пути к воспитанию полноценной личности [5,с.378].

Полагаем, что одной из лучших форм профилактики девиантного поведения является воздействие на подростка при помощи различных средств и форм воспитания. Важно помнить, что применение предупредительных мер намного эффективнее, чем использование средств сдерживания подростка. Важно, чтобы подросток сам был заинтересован и осознавал все преимущества своего развития и перевоспитания, что достигается при разумном целенаправленном воспитательном воздействии [7,с.240].

Литература

1. Абрамова Г. С. Возрастная психология: учеб. пособие / Г. С. Абрамова. — М.: Академия», 2014. — 672 с. Дианов М. А. Никитина С. Ю. Здравоохранение в России 2013.

2. Возрастная психология: учеб. пособие / М. Е. Хилько, М. С. Ткачева. — М.: ЮРАЙТ, 2010. — 193 с.

3. Айхорн А. «Трудный подросток». — М.: Апрель Пресс, Изд-во ЭКСМО-Пресс, 2011. — с. 304.

4. Алфимова М. В., трубников В. И. Психогенетика агрессивности // Психология. — 2009. — с. 112—123.

5. Андреева Г. М. Социальная психология. Учебник для высших учебных заведений. — М.: Аспект Пресс, 2011. — с. 378.

6. Зотова О.И Проблемы отклоняющегося поведения // Психологические проблемы социальной регуляции поведения. — М.: Наука, 2010. — с. 343—365.

7. Воспитание трудного ребенка: Дети с девиантным поведением / под ред. М. И. Рожкова. — М.: ВЛАДОС, 2001. — 240 с.

Сведения об авторе

Альжанова Айгуль Тулегеновна, магистр 2 курса образовательной программы 7М01101 «Педагогика и психология» Кокшетауского университета имени Абая Мырзахметова (КУАМ), психолог ГКП на ПХВ «Областной центр психического здоровья» Управления здравоохранения Акмолинской области г. Кокшетау, Казахстан.

Статья выполнена под научным руководством Радзицкой Ядвиги Изидоровны, кандидат педагогических наук, доцент кафедры социально-педагогических дисциплин Кокшетауского университета имени Абая Мырзахметова (КУАМ) г. Кокшетау, Казахстан.

Әмірғали Г., Нұрсанова С.

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ В ПРЕПОДАВАНИИ ПЕРЕВОДА

(студенты Жетысуского университета им. И. Жансугурова, г. Талдыкорган

научный руководитель: магистр гуманитарных наук, Бейсембайева А. Қ.)

В статье рассматриваются истоки науки о переводоведении с целью показать читателям, как эта область науки развивается с течением времени и показывает, как она становится международным явлением. Со временем, как Дж. Холмс впервые предложил термин «переводоведение»; можно наблюдать постепенный переход от переводческой концепции языка к современному переводу как инструменту межкультурной коммуникации. Также приводятся примеры исследований, проведенных в области переводоведения. Какие изменения произошли в 21 веке, каковы достижения современ-ных технологий и как это может облегчить нашу жизнь. В XXI веке происходит очеред-ное расширение спектра исследований, особенно в области аудиовизуального и медиапере-вода. Особое внимание уделяется изменениям отношения к переводу и творческой роли переводчика, в том числе на пересечение переводческого творчества и оригинального литературного искусства.

Ключевые слова: Переводоведение, дискурс, интрепретация, перевод, языковая политика, коммуникация, идеология, идентичность, культурный обмен.

Мақалада оқырмандарға ғылымның бұл саласы уақыт өте келе қалай дамып келе жатқанын және оның халықаралық құбылысқа айналуын көрсету мақсатында аударма ғылымының бастаулары қарастырылады. Уақыт өте келе Дж. Холмс алғаш рет «аударма» терминін ұсынды; мәдениетаралық коммуникация құралы ретінде тілдің аударма тұжырымдамасынан қазіргі аудармаға біртіндеп көшуді байқауға болады. Сондай-ақ, аударма саласында жүргізілген зерттеулердің мысалдары келтірілген. 21 ғасырда қандай өзгерістер болды, заманауи технологияның жетістіктері қандай және бұл біздің өмірімізді қалай жеңілдетуі мүмкін. ХХІ ғасырда зерттеу спектрінің тағы бір кеңеюі байқалады, әсіресе аудиовизуалды және медиа-су саласында. Аударма мен шығармашылық рөлге деген көзқарастың өзгеруіне ерекше назар аударыладыь аудармашы, оның ішінде аударма шығармашылығы мен түпнұсқа әдеби өнердің қиылысында.

Тірек сөздер: аударматану, дискурс, интерпретация, аударма, тіл саясаты, коммуникация, идеология, сәйкестілік, мәдени алмасу.

The article examines the origins of the science of translation studies in order to show readers how this field of science develops over time and shows how it becomes an international phenomenon. Over time, as J. Holmes first proposed the term «translation studies»; one can observe a gradual transition from the translation concept of language to modern translation as an instrument of intercultural communication. Examples of research conducted in the field of translation studies are also provided. What changes have taken place in the 21st century, what are the achievements of modern technology and how it can make our lives easier. In the 21st century, there is another expansion of the range of research, especially in the field of audiovisual and media translation. Special attention is paid to changes in the attitude towards translation and the creative role of the translator, including the intersection of translation creativity and original literary art.

Key words: Translation studies, discourse, interpretation, translation, language policy, communication, ideology, identity, cultural exchange.

Термин «переводоведение» был введен американским переводчиком и изобретателем Джеймсом Холмсом в 1970 году. В статье «Название и природа переводоведения», опубликованной в 1972 г. Холмс указывал, что большую часть времени в англоязычном мире перевод получал лишь «небольшое упоминание в работах писателей, философов и литературоведов, а иногда и в работах конкретного лингвиста», но после Второй мировой войны был растущий интерес к проблемам перевода [1, с.173].

Идеи Холмса были предложены небольшой группе учёных из Израиля, Голландии, Бельгии и Словакии, сформировавшейся в начале 1970-х годов. В состав группы входили: Итамар Эвен-Зохар, Хосе Ламберт, Гидеон Тури, Андре Лефевр, Раймонд ван де Брук и Антон Попович; за плодотворную работу на съезде 1976 г. Когда к группе присоединилась Сьюзан Басснетт, была предпринята попытка сделать своеобразный ма-нифест о зарождающейся молодёжной, по их мнению, науке. Этот том, написанный Лефевром, был опубликован вместе с материалами конференции в 1978 году и включал создание новых научных целей: «Цель этой науки — создать всеобъемлющую теорию, которая может быть использована в качестве основы для переводческой практики. Эта теория будет полезна своей аргументацией, которую невозможно свести ни к неопозитивистским, ни к герменевтическим соображениям [2, с. 234].

В XXI веке произошло множество событий: от технологических достижений в области информационных технологий до глобальных проблем, связанных с изменением климата и международной безопасностью. То, как люди взаимодействуют друг с другом, а также программы и системы обмена, стало возможным благодаря современным технологиям.

Следовательно, особое внимание следует уделить достижениям в области перевода, которые способствовали серьезному изменению способов взаимодействия культур и языков. Новые технологии, такие как машинный перевод и искусственный интеллект, психологические исследования в области перевода и синхронного перевода, не только улучшают качество перевода, но и делают его более доступным и эффективным. Исследования в области художественного перевода помогают расширить культурное наследие и сделать его доступным для более широкой аудитории. Эти изменения вывели сферу перевода на новый уровень, то есть использование новых технологий в переводе. И мы можем понять, что с развитием этой науки потребность в услугах перевода возрастает, и сфера перевода развивается, чтобы идти в ногу с этими изменениями. Современные технологии также позволяют синхронно переводить на конференциях и мероприятиях, используя специальные инструменты и системы мгновенного перевода речи. Это способствует общению между людьми, говорящими на разных языках, и культурному обмену. Также развиваются традиционные аспекты перевода, такие как дискурс, интрепретация, перевод, языковая политика, коммуникация, идеология, идентичность, культурный обмен. Кроме того, изучение стилей перевода в век современных технологий невозможно переоценить. Развитие переводоведения как самостоятельной области науки привело к открытию новых направлений исследований. Все перечислить в рамках данной статьи невозможно, но можно упомянуть исследование норм перевода и связи перевода с эстетическими критериями, существующими в определенный исторический период, что, естественно, предполагает анализ стиля с учетом различных исторических условий.

В контексте научного перевода, XXI век предоставил ряд новых возможностей. Одной из них является появление онлайн-переводчиков, таких как Google Translate, Яндекс, Переводчик, DeepL, которые используются обычными людьми в качестве замены человеческого переводчика. Кроме того, компьютерные программы для перевода, такие как Trados или SDL Studio, позволяют профессиональным переводчикам значительно повысить эффективность и точность перевода, а также упрощают работу с текстами разной сложности. Онлайн-переводчики могут использоваться как вспомогательное средство, и они быстро и легко переводят тексты на разные языки. Однако стоит отметить, что качество таких сервисов иногда оставляет желать лучшего, особенно при переводе сложных или специализированных текстов, которые лучше переводить профессионалам. Несмотря на распространение новых технологий в области перевода, важно помнить о значимости профессионального человеческого вмешательства. Человеческий фактор остается ключевым при создании качественного перевода, особенно в работе с культурно-зависимыми текстами [3, с. 120].

Также было рассмотрено понятие «внутриязыкового перевода», которое пока еще не получило должного признания в русскоязычной лингвистике, поскольку сам термин появился примерно два десятка лет назад. Однако в последнее десятилетие количество публикаций по этой теме растет, что свидетельствует об актуальности проблемы. Было показано, что внутриязыковой перевод подразделяется на два вида: диахронический, предполагающий перевод текстов, созданных сотни лет назад, на современный язык, и синхронический, который может быть межвариантным или нормализующим. Этот вид перевода следует отличать от адаптации, поскольку переводчик изменяет текст на разных уровнях, а не просто заменяет устаревшие слова [4, с. 55]. Таким образом, хотя технологии сделали перевод более доступным и быстрым в XXI веке, важно помнить о необходимости профессионализма и качества в этой области.

СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ:

1. Holmes J. The Name and Nature of Translation Studies. The Translation Studies. Reader. Ed. by L.Venuti. London, New York, Routledge Publ., 2000

2. Lefevere A. Translation Studies: The Goal of the Discipline. Literature and Translation: New Perspectives in Literary Studies Eds. J. Holmes, J.Lambert, R. van de Broek. Leuven, Academic Publ. Co., 1978

3. The Oxford Handbook of Translation Studies. Oxford University Press. Edited by Kirsten Malmkjær and Kevin Windle, 2012

4. Venuti L. Translation Changes Everything: Theory and Practice. London, New York, Routledge Publ., 2013

Бейсембайева А. Қ.

СОВРЕМЕННЫЕ ПОДХОДЫ В ОБУЧЕНИИ ТЕОРИИ ПЕРЕВОДА

(Жетысуский университет им. И. Жансугурова)

Данная статья рассматривает современные подходы в обучении теории перевода. Перевод — это сложный процесс, который требует как языковых, так и культурных компетенций. В современном мире существует ряд подходов к обучению теории перевода, которые учитывают разнообразные аспекты переводческой деятельности. В данной статье анализируются различные методы и стратегии обучения переводу с применением таблиц, которые помогают студентам развивать свои навыки и компетенции.

Ключевые слова: Перевод, коммуникативный эффект, интерактивное обучение, контекстуальный анализ, адекватность перевода

Бұл мақалада аударма теориясын заманауи тәсілдері қарастырылған. Аударма-бұл тілдік және мәдени құзыреттілікті қажет ететін күрделі процесс. Қазіргі әлемде аударма қызметінің әртүрлі аспектілерін ескеретін аударма теориясын оқытудың бірқатар тәсілдері бар. Бұл мақалада студенттерге өз дағдылары мен құзыреттерін дамытуға көмектесетін кестелерді қолдана отырып, аударманы оқытудың әртүрлі әдістері мен стратегиялары талданады.

Тірек сөздер: аударма, коммуникативті әсер, интерактивті оқыту, контекстік талдау, аударманың жеткіліктілігі

This article examines modern approaches in teaching translation theory. Translation is a complex process that requires both linguistic and cultural competencies. In the modern world, there are a number of approaches to teaching translation theory that take into account various aspects of translation activities. This article analyzes various methods and strategies for teaching translation using tables that help students develop their skills and competencies.

Key words: Translation, communicative effect, interactive learning, contextual analysis, translation adequacy

Теория перевода является важной областью знаний в сфере лингвистики и межкультурной коммуникации. Обучение теории перевода требует не только умения работать с языками, но и понимания культурных особенностей, контекста и нюансов текста. С развитием технологий и изменениями в обществе, современные подходы в обучении теории перевода стали более дифференцированными и адаптированными к потребностям студентов. [1]

Современные подходы в обучении теории перевода

1. Интерактивное обучение

Интерактивное обучение является одним из современных подходов в обучении теории перевода. Этот метод активно вовлекает студентов в процесс обучения через диалог, дискуссии и практические задания.

2. Контекстуальный анализ

Контекстуальный анализ — еще один важный аспект современного обучения теории перевода. Студенты учатся анализировать тексты не только с лингвистической точки зрения, но и с учетом контекста и культурных особенностей.

3. Использование технологий

С развитием информационных технологий и программного обеспечения, использование технологий стало важным компонентом обучения теории перевода. Студенты обучаются использовать различные переводческие программы, онлайн-ресурсы и инструменты для улучшения качества и эффективности перевода.

Важным отличием обучения переводу от обучения, например, грамматике иностранного языка, является уделение внимания не отдельным грамматическим конструкциям, а тексту в целом. Объектом анализа становится весь текст, что позволяет студентам обеспечивать адекватность перевода и сохранять коммуникативный эффект оригинала. Студенты должны уметь выделять главную информацию и коммуникативную функцию текста перед тем, как начать перевод, чтобы выбирать соответствующий жанр и уровень эквивалентности.

Обучение переводу также включает работу с различными текстовыми жанрами, однако особое внимание следует уделить информационному переводу, такому как научно-технический или публицистический, которые наиболее востребованы в практике. Работа над обеспечением эквивалентнос-ти перевода предполагает изучение студентами различных лексических и грамматических конструкций и их употребления в разных контекстах, что позволяет оперировать большим числом вариантов переводческих решений. [2]

Обучение переводу. Исходя из вышеизложенных критериев качественного перевода и требований, предъявляемых к переводчику, можно выделить проблемы и задачи, стоящие перед процессом обучения студентов переводу. Успешное освоение навыков перевода требует глубокого знания языка, а также культурных особенностей стран, между которыми происходит перевод. Это означает, что курсы перевода должны начинаться на более продвинутых стадиях обучения, когда студенты уже обладают определенным уровнем языковых навыков. [3]

Важно отметить различие между обучением переводу и обучением грамматике иностранного языка. В процессе обучения грамматике акцент делается на изучении отдельных грамматических конструкций, в то время как при обучении переводу основное внимание уделяется анализу текста в целом.

Одной из важных задач обучения переводу является развитие навыков выделения главной информации и коммуникативной функции текста перед началом перевода. Это позволяет студентам выбирать соответствующий жанр и уровень эквивалентности перевода, что важно для сохранения смысла и контекста оригинала. [4]

Кроме того, обучение переводу также включает работу с различными жанрами текстов. Однако особое внимание стоит уделить информационному переводу, так как он наиболее распространен в практике. Для обеспечения качественного перевода необходимо, чтобы студенты владели широким спектром лексических и грамматических конструкций и умели применять их в различных контекстах. [5]

Современные подходы в обучении теории перевода играют важную роль в формировании навыков и компетенций будущих переводчиков. Интерактивное обучение, контекстуальный анализ и использование технологий позволяют студентам развивать не только языковые навыки, но и критическое мышление и адаптивность к разнообразным ситуациям перевода.

ЛИТЕРАТУРА

1. Stern Ludmila Training interpreters // The Oxford handbook of translation studies Edited by Kirsten Malmkjaer and Kevin Windle. Oxford university press, 2011, p. 490—509.

2. Bocquet Claude La traduction juridique. Fondement et méthode. Bruxelles, Group de Boeck, 2008.

3. Durieux Christine Fondement didactique de la traduction technique. La maison du dictionnaire, Paris, 2010.

4. Pym Anthony Training translators // The Oxford handbook of translation studies Edited by Kirsten Malmkjaer and Kevin Windle. Oxford university press, 2011, p. 475—489.

5. Herbulot Florence La formation des traducteurs pour l’Europe d’aujourd’hui et de demain // Europe et traduction. Textes réunis par Michel Ballard. Artois Presses Université. Les presses de l’Université d’Ottawa,1998, p. 371—381.

Бектурганова А. А.1, Радзицкая Я. И.2

РАБОТА ТЬЮТОРА С ДЕТЬМИ, СТРАДАЮЩИМИ РАССТРОЙСТВОМ АУТИСТИЧЕСКОГО СПЕКТРА

(1магистрант, Кокшетауский университет

имени А. Мырзахметова

Казахстан, г. Кокшетау

2кандидат педагогических наук

Кокшетауский университет

имени А. Мырзахметова

Казахстан, г. Кокшетау)

В современном обществе детский аутизм становится все более распространенным явлением. Расстройства аутистического спектра проявляются в нарушениях развития средств коммуникации и социальных навыков. Дети с расстройствами аутистического спектра испытывают значительные трудности во взаимодействии с другими детьми, родными и взрослыми, а также в общении и социальной адаптации. Они часто нуждаются в постоянной специализированной помощи и поддержке. Эти трудности могут включать в себя ограниченные социальные навыки, проблемы с коммуникацией, чувствительность к изменениям и стрессу, а также поведенческие особенности. Имея такие особенности, дети с аутизмом нуждаются в индивидуализированных подходах к обучению и поддержке для успешной адаптации в обществе [1].

Каждый ребенок, независимо от своих индивидуальных особенностей и наличия расстройств аутистического спектра, заслуживает создания условий и среды, которые максимально способствовали бы развитию его способностей и учитывали его трудности. Это означает обеспечение доступа к индивидуализированным образовательным программам, специализированным терапиям, поддержке со стороны специалистов и общественной среды, которая принимает и инклюзивно относится к детям с аутизмом.

Создание таких условий и среды позволит каждому ребенку раскрыть свой потенциал, развить свои навыки и умения, а также успешно адаптироваться в обществе. Это требует усилий со стороны образовательных учреждений, родителей, специалистов и всего общества, чтобы обеспечить поддержку и возможности для полноценного развития каждого ребенка, вне зависимости от его индивидуальных особенностей [2].

Главной целью взаимодействия тьютора и ребенка с расстройством аутистического спектра (РАС) является помощь этому ребенку в достижении максимально возможного уровня самостоятельности и успешной социальной адаптации в условиях инклюзивного обучения.

Для этого тьютор и ребенок работают над развитием навыков, необходимых для самостоятельности в различных сферах жизни, таких как коммуникация, социальные взаимодействия, учебные навыки, поведенческие стратегии и т. д. Тьютор может создавать индивидуализированные образовательные программы, которые учитывают особенности и потребности конкретного ребенка с РАС [3].

Кроме того, важно, чтобы тьютор помогал ребенку развивать навыки адаптации в инклюзивной среде, обучая его взаимодействовать с другими учениками и учителями, принимать участие в общественных мероприятиях и соблюдать социальные нормы.

Такое взаимодействие способствует не только улучшению образовательных результатов ребенка, но и его самооценке, уверенности и умению успешно функционировать в обществе.

Начало социализации и адаптации детей с расстройствами аутистического спектра (РАС) с раннего возраста является критически важным. Раннее включение в социальные среды и внеурочные деятельности способствует развитию навыков социального взаимодействия, коммуникации и адаптации.

Внеурочная деятельность играет значимую роль в этом процессе, поскольку она предоставляет дополнительные возможности для взаимодействия с другими детьми, обучения новым навыкам, развития интересов и самореализации. При этом важно, чтобы внеурочные занятия были структурированными, индивидуализированными и адаптированными под потребности каждого ребенка с РАС.

Такие занятия могут включать в себя спортивные группы, художественные кружки, музыкальные занятия, игры на свежем воздухе и многие другие активности, которые способствуют не только социальной адаптации, но и общему развитию ребенка.

Помимо этого, важно, чтобы внеурочные занятия проводились в инклюзивной среде, где ребенок с РАС имеет возможность взаимодействовать с детьми без расстройств и разделять с ними общие интересы и занятия. Это способствует формированию понимания, терпимости и взаимной поддержки среди всех участников [4].

Коррекционно-развивающие занятия для детей с расстройствами аутистического спектра (РАС) могут проводиться как в индивидуальной, так и в групповой форме. Выбор формата зависит от психофизических особенностей и возможностей каждого ребенка, а также от его интересов и мотивации.

Индивидуальные занятия позволяют более тщательно адаптировать программу обучения под конкретные потребности и уровень развития каждого ребенка. Это также позволяет работать над конкретными навыками и учитывать индивидуальные темпы обучения.

Групповые занятия, напротив, предоставляют ребенку возможность взаимодействовать с другими детьми, развивать социальные навыки, учиться работать в коллективе и совместно решать задачи. Это также может быть полезно для развития навыков общения и социализации.

Важно, чтобы программа коррекционно-развивающих занятий была индивидуализирована под потребности каждого ребенка с РАС и учитывала его уникальные особенности. Работа специалистов должна быть направлена на создание поддерживающей и стимулирующей среды, где каждый ребенок может максимально раскрыть свой потенциал и развиваться [5].

Также необходимо подчеркнуть, что коррекционно-развивающие занятия для детей с расстройствами аутистического спектра должны быть основаны на принципах индивидуализации, дифференциации и инклюзии. Это означает, что программы обучения и методики работы должны быть адаптированы под уникальные потребности, уровень развития, интересы и мотивацию каждого ребенка.

В рамках индивидуализированных занятий специалисты могут использовать разнообразные методики и подходы, включая игровые методы, визуальные образы, обучение через движение, а также технологические средства, чтобы создать оптимальные условия для обучения и развития ребенка.

Групповые занятия также играют важную роль, поскольку они предоставляют ребенку возможность взаимодействовать с другими детьми, учиться работать в команде, развивать эмпатию и общаться. При этом важно, чтобы группы были небольшими, чтобы каждый ребенок получил достаточное внимание и поддержку со стороны специалистов [6].

Важным аспектом является также вовлечение родителей в процесс обучения и поддержки ребенка. Родители могут играть ключевую роль в поддержке обучения и развития ребенка в домашних условиях, а также в сотрудничестве с учителями и специалистами для обеспечения единого подхода к развитию ребенка.

Таким образом, коррекционно-развивающие занятия в индивидуальной и групповой форме являются важным компонентом образовательного процесса для детей с расстройствами аутистического спектра, направленных на их полноценное развитие и успешную интеграцию в общество.

Работа с детьми, особенно с детьми с расстройствами аутистического спектра (РАС), требует индивидуального подхода и адаптации методов в зависимости от уникальных потребностей, способностей и особенностей каждого ребенка. У каждого тьютора может быть свой собственный набор методов и подходов, которые он выбирает и применяет в своей работе в соответствии с опытом, знаниями и профессиональными убеждениями.

Именно разнообразие подходов и методов работы позволяет тьюторам находить наиболее эффективные стратегии обучения и развития для каждого ребенка. Это может включать в себя использование игровых методик, технологий, визуальных и аудиальных средств обучения, техник поведенческой терапии, сенсорных методов и многого другого.

Важно помнить, что каждый ребенок уникален, и то, что работает для одного, может не подойти для другого. Поэтому тьюторы часто экспериментируют с различными методами и подходами, чтобы найти те, которые наилучшим образом соответствуют потребностям конкретного ребенка и способствуют его успешному развитию.

Таким образом, важно поддерживать разнообразие методов работы и обмен опытом между специалистами, чтобы обеспечить наилучшие условия для обучения и развития детей с РАС.

Литература:

1. Ганьшина Г. В. Тьюторское сопровождение адаптации детей к условиям дошкольной образовательной организации / Г. В. Ганьшина, Г. В. Лунина // Современные проблемы науки и образования. — 2017. — №4. — С. 165. — EDN YTHOXU

2. Карпенкова И. В. Тьютор в инклюзивной школе. Сопровождение ребенка с особенностями развития: метод. пособие; под ред. М. Л. Семенович / И. В. Карпенкова. — М.: Теревинф, 2010.

3. Ковалева Т. М. Тьюторское сопровождение как ресурс развития процесса индивидуализации / Т. М. Ковалева. — М.: Участие, 2009.

4. Колосова Е. Б. Тьютор как новая педагогическая профессия / Е. Б. Колосова. — М.: Чистые пруды, 2008. — 32 с.

5. Кузьмина Е. В. Тьюторское сопровождение детей с ограниченными возможностями здоровья в образовательных учреждениях, реализующих инклюзивную практику: методические рекомендации / Е. В. Кузьмина. — М., 2013.

6. Суханова Е. А. Тьюторское сопровождение формирования образовательного заказа / Е. А. Суханова [Электронный ресурс]. — Режим доступа: https://clck.ru/35vpwT.

Бижанова А. С.1, Радзицкая Я. И.2

УСЛОВИЯ ТВОРЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ЛИЧНОСТИ УЧАЩЕГОСЯ ПОДРОСТКОВОГО ВОЗРАСТА В СВОБОДНОЕ ОТ УЧЕБЫ ВРЕМЯ

(1мaгистрaнт 2 курса Кoкшетaуского университета им. A. Мырзaхметoвa, Кoкшетaу, Кaзaхстaн

2доцент кафедры социально-педагогических дисциплин, к.н.п.,

Кoкшетaуский университет им. A. Мырзaхметoвa, Кoкшетaу, Кaзaхстaн)

Aннoтaция: В статье рассмотрены особенности творческого развития личности учащегося подросткового возраста в свободное от учебы время.

Представлен анализ существующих теорий и практик, связанных творческим развитием подростков. Выделены роль и значение внеклассной деятельности для развития творческих способностей учащихся. Раскрыта практика выявления особенностей Исследовано влияние различных видов внеклассных занятий по изобразительному искусству, музыке, театру, литературе и других на развитие творческих способностей учащихся.

Как известно, подростковый возраст является временем активного поиска себя, самовыражения и формирования личности. В этот период учащиеся имеют возможность осваивать различные сферы интересов, развивать навыки и таланты, и открывать для себя новые горизонты. При этом свободное от учебы время играет важную роль в этом процессе, предоставляя уникальные возможности для творческого роста и самовыражения. Давайте рассмотрим условия, способствующие этому процессу.

Первой особенностью развития творческих способностей в свободное от учебы время является возможность выбрать направление, представляющее интерес для ребенка. Внеклассное время позволяет учащимся самостоятельно выбирать занятия, которые им нравятся, и они могут найти себя. Это может быть рисование, музыка, танцы, театральное искусство или иное направление. Выбирая то, что им по душе, учащиеся получают эмоциональное удовлетворение, что благоприятно влияет на развитие их творческих способностей.

Каждый ребенок уникален и имеет свои таланты и склонности, которые могут раскрыться в различных творческих направлениях. Имеется ввиду, что важно дать ребенку возможность самостоятельно выбрать то творческое направление, которое ему наиболее интересно и близко [1].

В процессе выбора творческого направления ребенок получает возможность изучить различные виды искусства, попробовать себя в разных областях и почувствовать, в чем он действительно находит удовлетворение и самореализацию. Именно это поможет ему определиться со своими целями и направить свою энергию в конструктивное русло.

Самостоятельный выбор творческого направления также позволяет ребенку развивать свою индивидуальность и уникальные способности. Ведь, как говорится, «каждый ребенок — маленький творец». Раскрывая свой потенциал в том направлении, которое ему нравится, ребенок может стать настоящим мастером своего дела. Кроме того, выбор творческого направления способствует развитию самоопределения и самоуверенности у ребенка. Когда он видит, что его интересы и предпочтения принимаются во внимание, это помогает ему лучше понимать себя и свои ценности. Такой опыт придает уверенности в своих собственных силах и помогает ребенку строить свое будущее на основе собственных желаний и предпочтений. В любом случае следует помнить, что важно поддержать выбор ребенка и предоставить все необходимые ресурсы и условия для развития выбранного творческого направления, а также поощрять его интерес и успехи, чтобы он был поддержан и мотивирован на дальнейшие достижения [2].

Одним из наиболее важных условий для творческого развития подростка является наличие свободного времени, которое он может посвятить своим увлечениям и интересам. Это время позволяет им самостоятельно исследовать мир вокруг себя, находить новые хобби, развивать свои таланты и способности.

Родители играют ключевую роль в создании условий для творческого развития подростка. Они могут поощрять интересы своего ребенка, предоставлять доступ к ресурсам и материалам для развития его творческих способностей. Это может быть поддержка в изучении музыки, рисования, литературы, спорта или любого другого вида деятельности, который заинтересует ребенка.

Посещение музеев, выставок, театров, концертов и других культурных мероприятий также играет важную роль в развитии творческой личности подростка. Это не только расширяет их кругозор, но и вдохновляет на новые идеи и проекты. Подростки нуждаются в возможности самостоятельно принимать решения и осуществлять свои идеи. Поощрение их инициативы и поддержка в осуществлении творческих проектов помогают им развивать самостоятельность, ответственность и уверенность в своих силах [3 -4].

1) Создание стимулирующей обстановки. Для развития творческих способностей подростков важно создать подходящую среду. Это включает в себя доступ к разнообразным материалам и ресурсам: книгам, музыкальным инструментам, художественным материалам, компьютерам с графическими редакторами и другими инструментами.

2) Поддержка интересов и хобби. Каждый подросток уникален, и у него есть свои интересы и хобби. Поддержка этих интересов во времени, свободном от учебы, помогает развивать творческие способности. Это может включать в себя участие в кружках по интересам, спортивных секциях, музыкальных группах, театральных студиях и т. д. Подростки могут находить в этом удовольствие и испытывать удовлетворение от развития своих навыков.

3) Стимулирование самостоятельности и инициативы. Свободное от учебы время предоставляет возможность подросткам проявить свою самостоятельность и инициативу. Поддержка их стремления к самоопределению и самореализации помогает им развивать творческое мышление и принимать ответственность за свои действия. Важно поощрять их идеи, давать возможность самостоятельно планировать и реализовывать свои проекты.

4) Развитие креативных навыков и мышления. Творческое развитие личности подростка включает в себя развитие креативных навыков и мышления. Это может быть достигнуто через различные виды деятельности: рисование, музицирование, танцы, литературное творчество, ремесленные занятия и многое другое. Поддержка в освоении новых техник и методов, а также возможность экспериментировать и ошибаться, способствует росту творческой личности.

5) Доступ к информации и образовательным ресурсам. Современные технологии предоставляют широкие возможности для самообучения и развития. Важно обеспечить подросткам доступ к разнообразным образовательным ресурсам: онлайн-курсам, видеоурокам, электронным книгам и т. д. Это позволит им расширять свои знания и навыки в интересующих областях и находить новые источники вдохновения.

6) Поддержка в участии в творческих проектах и мероприятиях. Участие в творческих проектах и мероприятиях является отличной возможностью для подростков проявить свои таланты и навыки, а также встретиться с единомышленниками. Поддержка их участия в выставках, конкурсах, фестивалях, концертах и других событиях способствует раскрытию их потенциала и повышению самооценки.

Таким образом, творческое развитие личности учащегося подросткового возраста в свободное от учебы время имеет огромное значение для их полноценного развития. Создание подходящих условий для этого помогает им не только раскрыть свой потенциал, но и сформировать себя как личность, готовую к творческому самовыражению и успешной жизни. Родители, образовательные учреждения и общество в целом имеют ключевую роль в создании и поддержании таких условий, которые будут способствовать развитию творческих способностей и потенциала каждого подростка.

Литература

1. Замятина Е. И. Психология творчества // Художественное творчество и психология, 2019, №4. — С. 12—17.

2. Шадриков В. Д. О содержании понятий «способности» и «одарённость». — М.: Педагогика, 2014. — 178 с.

3. Калюжный А. А., Тажбаева C.Г., Алимбаева А. А. Классный руководитель. — Алматы: «АГУ им. Абая», 2000. — 125 с.

4. Тажбаева С. Г. Подготовка будущего учителя к технологии воспитательного процесса в школе. — Алматы: «АУ им. Абая», 2004. — 231 с.

Болтаев А. Д.1, Болтаева А. Б.2

Жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдауын психологиялық-педагогикалық қолдау

(1п.ғ.к., доцент, М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті

2оқытушы «ALEM» кәсіби білім беру колледжі)

Қазақстан Республикасының Президенті Қ. К. Тоқаев айтып өткендей: «Халық бірлігі және жүйелі реформалар — ел өркендеуінің берік негізі» атты 2021 жылғы халық Жолдауында «Балаларды ерте жастан мамандыққа бейімдеу айрықша маңызға ие болуда. Өскелең ұрпақ өзінің болашақ кәсібін саналы түрде таңдай білуге тиіс» [1].

Мамандық таңдау — мектеп бітіруші түлектердің өміріндегі аса маңызды да күрделі шешімдердің бірі, ересек өмірге алғашқы қадамдар жасауы. Жасөспірімдік кезеңде әрбір мектеп бітіруші түлектің әр мамандыққа деген қызығушылығы басым болып жатады, бірақ та сол қызығушылықтары ұзаққа бара бермейді. Себебі қоғамдағы көзқарастар, оның ішінде сыныптастарының, мұғалімдерінің, әсіресе ата-анасының ой-пікірлері әрбір жасөспірімге тікелей әсер етеді. Таңдалған мамандық өзіне, қоғамға, әрі қолынан келетін пайдалы да тиімді жұмыс болуы қажет. Әрбір жасөспірім өзінің қабілетіне, икемділігіне сай болашақ мамандығын таңдауы тиіс. Мамандық — болашақта жейтін нанымыз, кәсібіміз, сүйікті ісіміз.

Заман талабына сай жоғары білімді мамандықтарға қандай талаптар қойылады, демек:

— компьютерлік технологияларды жетік меңгеру;

— көшбасшылық;

— білімге деген ізденістің, қызығушылықтың жоғары болуы;

— бірнеше тілдерді жетік меңгеру.

Мамандық таңдау себептерін арнайы зерттеген ғалымдардың бірі Н.А.Рыбников: «Мамандықты дифференциалды түрде, яғни жасына, жынысына, әлеуметтік жағдайына, ата-анасының мамандығына байланысты таңдау қажеттігін атап өтті». И.В.Дубровина жасөспірім кезеңдегі негізгі ауқымды өзгеріс — өзін-өзі анықтау емес, өзін-өзі анықтауға байланысты психологиялық дайындық деп атап өтті. Ал мұндағы өзін-өзі анықтаудағы психологиялық дайындық дегеніміз:

— тұлғалық қажеттіліктің дамуы;

— сана дәрежесінің жоғары көрсеткішке жетуі;

— жоғары сынып оқушыларының әрбір іске қызығушылықтарының жоғары деңгейде болуы.

Қазіргі таңда диагностика жұмыстарын жүргізу өте маңызды рөл атқарады. Диагностика жүргізу арқылы жасөспірімдердің қандай мамандыққа бейім екендігін, қабілеттері мен қызығушылық деңгейлерін аңғаруға мүмкіндік береді. Қазіргі жоғары сынып оқушылары өзінің икемділігіне сай мамандықты таңдай бермейді, көп жағдайларда ата-анасының, достарының, мұғалімдерінің ықпалымен немесе грант саны көп бөлінген мамандықтарды таңдап жатады. Бірақ өзінің қызығушылықтарына үңіле бермейді. Бұл қазіргі қоғамның актуалды мәселелердің бірі.

Жалпы білім беру мекемелерінің негізгі мақсаты — оқушыға болашақта қажет болатын білім беру, алдағы уақыттағы белгілі бір мамандыққа дұрыс қалыптастырып тәрбиелеу болып табылады. Жасөспірімнің болашақта білікті маман иесі болып шығуына мектептегі қоғамдық тәрбиенің берілуі маңызды рөл атқарады. Мектеп балаларға тек білім беріп қана қоймай, сондай-ақ жоғары сынып оқушыларына өзіндік кәсіби бағдарларының қалыптасуына негіз бола алады. Біздің мемлекетімізде жасөспірімдердің кәсіби бағдарларын қалыптастыру күрделі әлеуметтік-психологиялық жұмыс болып табылады. Жалпы кәсіби білім беретін мекемелердің бағыты жоғары сынып оқушыларының саналы түрде қоғамдық еңбек әрекетіне белсене қатысуына, жасөспірімдердің қоғамдық еңбек жүйесін айрықша меңгерулеріне бағытталған.

Жоғары сынып оқушыларының белгілі бір мамандыққа деген қабілеттерін анықтау барысында педагогтар көптеген жұмыстар атқарады. Өйткені біріншіден, педагогтар әрбір оқушылардың мамандық таңдау мәселесі бойынша олардың психологиялық ерекшеліктеріне зейін қоя білу қажет, екіншіден жасөспірімдердің өзіндік дара ерекшеліктерін зерттеуді талап етеді [2;142б].

Мамандық таңдау туралы кеңес жүргізудің келесі кезеңі өңделген ақпараттармен танысу және талдау жұмыстарын жүргізу. Бұл кезеңде талдау жұмыстары жүргізілген ақпараттар консультанттың алдын ала дайындаған сұрақтарына тығыз байланысты. Консультант оқушы туралы жинақталаған ақпараттармен зейін қоя танысады, оның даралық ерекшеліктерін салыстыра отырып, оқушының болашақ мамандығы жайлы кеңесін айтады. Одан кейін консултант оқушыға алдын ала дайындалған диагностикалық сауалнама жұмыстарын жүргізеді. Сауалнамада жасөспірімдердің болашақ мамандығына деген дайындық деңгейлері анықталады. Анықталған деректер бойынша әр жоғары сынып оқушыларымен жеке әңгімелесу процесі жүргізіледі. Жеке әңгімелесу кезінде білімгер өзінің таңдаған мамандығының статистикалық көрсеткішімен танысады. Бұл дегеніміз оқушының болашаққа деген мақсаты айқындала бастайды, дұрыс мамандық таңдауына өз септігін тигізеді. Әңгімелесу аяқталған соң білімгер туралы жинақталған ақпараттарға қорытынды жұмыстары жүргізіліп, түрлі ұсыныстар айтылады. Жұмыс аяқталған соң жоғары сынып оқушыларымен жүргізілетін келесі диагностикалық жұмыстардың мазмұны жинақталады. Сонымен кәсіптік консультация беру жұмыстары барлық педагогтар үшін үлкен шыдамдылықты талап етеді.

Әрбір жоғары сынып оқушысының болашақта дұрыс мамандық таңдауы үшін оған кәсіби шарт қажет етіледі. Кәсіби шарт дегеніміз оқушының таңдаған мамандығына физиологиялық, психологиялық түрдегі дайындықтың болуы және сол мамандық талап ететін қабілеттіліктерге бейім болу. Одан бөлек жоғары сынып оқушылары үшін жетекші іс-әрекетте маңызды рөл атқарады. Жетекші іс-әрекет дегеніміз оқушының білім алуы, алдыға қарай жылжуы. Осы тұста оқушының өзін-өзі дамытып, білім алуы өте маңызды, себебі болашақта мамандығына керекті деген пәндермен көп күшін жұмсайды [3;235б].

Қорыта келгенде, мамандық таңдауда қай мамандық түрі қоғамда өзекті болып жатқанын білу де маңызды. Одан бөлек, жоғары оқу орнын бітірген соң алдағы бес жылда таңдалған мамандық өзінің маңыздылығын жоғалтпайтындығына сенімді болу қажет. Оны білу үшін әлеуметтік желілер арқылы сол мамандықтың болашағы, болжамы туралы көбірек мәліметтер алған тиімді болып келеді.

Ұсынылған теориялық деректерді тексеру үшін практикалық зерттеу жұмыстарын жүргіздік. Практикалық зерттеуге Ы. Алтынсарин атындағы №49 мектеп гимназиясының 11 «Ә» сынып оқушылары қатысты. Психодиагностикалық құрал ретінде арттерапиялық әдіс (Менің сүйікті ойыншығым), мамандық таңдауды анықтау үшін тренингтер мен сауалнама және кәсіби бағдарды анықтаудағы Е.А.Климовтың тестін қолдандық. Мамандық таңдаудың жетекші мотивтерін диагностикалау барысында алынған нәтижелер көрсеткендей, Е.А.Климовтың кәсіби бағдарды анықтаушы тестінде оқушылардың 45%-ы жаратылыстану бағытындағы мамандықтарды таңдаса, 34%-ы гуманитарлық бағыттағы мамандықтарды таңдаған, қалған 16%-ы шығармашылық бағыттағы мамандықтар болса, қалған 5%-ы қандай мамандыққа бейім екендігін шеше алмай жүрген оқушылар.

Біз жүргізген зерттеуіміздің негізгі міндеті жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдауларын, кәсіби өзін-өзі анықтау мәселелерін зерттеу жағдайын теориялық және әдіснамалық талдау болды. Бұл мәселені зерттеуде шетел, отандық әдебиеттердегі мамандық таңдаудың әртүрлі тұжырымдамаларына талдау жасадық. Талдау негізінде біз жоғары сынып оқушыларының мамандық таңдауын, кәсіби өзін-өзі анықтауын тұлғаның қалыптасқан қасиеттері арасындағы қайшылықты шешуге дайын болу және оны қазіргі әлеуметтік-экономикалық дамудың күрделі, көп қырлы міндеттерін шешу үшін кәсіби еңбектің нақты түріне тарту қажеттілігі ретінде анықтадық [4;186].

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қ.К.Тоқаевтың 2021 жылғы «Халық бірлігі және жүйелі реформалар — ел өркендеуінің берік негізі» атты халық Жолдауы

2. Сәлімбаева Ш. О. Мектептегі педагог-психолог маманның жоғары сынып оқушыларымен атқаратын қызметінің мәні — Тар.: 2018. — 240 б.

3. Жарбулова С. Т. Кәсіби білім беру жүйесінде болашақ мамандардың кәсіби бағдарлы тұлғалық шығармашылығын қалыптастырудың педагогикалық шарттары –Қыз.:2019.–235б.

4. Байдалиев К. А. Мектеп бітірушілердің мамандық таңдау проблемалары мен болашақ еңбек бағыттары — А.: 2019. — 186 б.

Болтаев А. Д.

Кіші мектеп жасындағы балалар психологиясының қалыптасуы мен даму ерекшеліктері

(п.ғ.к.,доцент, М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті)

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті: ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптасыруға, дамытуға және кәсіптік шыңдауға бағытталған сапалы білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану» делінген. [1]

Қазіргі талап деңгейіне сай мектептерде оқу-тәрбие үдерісі арқылы оқушыларды тек біліммен ғана қаруландырып қоймай, білгендерін жадына сақтауға, қабілетін, тіл шеберлігін, білім алу құштарлығын ояту, өмірге көзқарасының дұрыс қалыптасуын, ықыласын, төзімділігін, іскерлігін, ізденімпаздығын жетілдіру — жаңа ғасыр мектебінің мақсаты болып табылады. Бастауыш мектеп жасы — бұл айтарлықтай оң өзгерістер кезеңі, сондықтан баланың жетістіктері өте маңызды танымда; оқу іс-әрекетінің дағдыларын игеруде, құрдастарымен, мұғалімдермен және ата-аналармен қарым-қатынаста; өзіне, өз мүмкіндіктеріне сенімділік алуда; табысқа деген қажеттілікті дамытуда. Бастауыш мектеп жасының басталуы мектепке түсу сәтімен анықталады. Бұл жас 6—7 жастан 9—10 жасқа дейін белгіленді. Осы кезеңде баланың физикалық және психофизиологиялық дамуы жүреді. [2;6]

Бастауыш мектеп кезеңнің бастапқы кезінде қиялдағы заттар бір ғана күйде (статикалық) болса, 2 сыныптың соңы 3 сыныптың басында қозғалыс (динамикалық), өзгерістік күйде қалыптасады. Қайта жасау қиялы негізінде мазмұндама жаза алу, оқыған әңгімедегі сюжетті өзгерту, кейбір объектілерді жалпылау жағдайы мен болған оқиғаны уақыт аралығында елестете білу — міне, осының бәрі баланың шығармашылыққиялын дамытудың алғышартары. Бұл кезеңдегі балалардың ойлауының дамуы екі кезеңнен тұрады. 1—2 сынып ақыл-ой әрекеті мектепке дейінгі жастағы балалардікіне ұқсас болады, яғни көрнекі-әрекеттік негізде. 3-сыныпқа өткен кезде ойлаудың 2 кезеңі дами бастайды, яғни заттар мен құбылыстар туралы біржақты пікірлер басым бола бастайды. Бұл кезде әртүрлі ұғымдар мен белгілердің қарым-қатынасын, байланысын түсіну нәтижесінде тектік-түрлік қатынастар ашылады. Заттардың қасиеттеріндегі мәнді, маңызды жақтарын түсіне білу абстрактілі немесе жалпылауға жол ашады. Оқу үдерісінде бастауыш мектеп оқушысында ғылыми түсінік қалыптаса бастайды. Оқу процесінде ғылыми түсінікті меңгеруі теориялық ойлаудың дамуын көрсетеді. [2;18]

Бастауыш мектеп кезеңіндегі балалар психологиясының дұрыс қалыптасып, жетіліп, терең түрде дамуы осы таңдағы өзекті мәселеге айналып отыр. Жеке тұлғаның қалыптасу процесі үшін дамыта білім беру ортасы маңыздылығының негізігі үш параметрін қарастырды: мақсат қою; дамыта білім беру ортасын педагогикалық құбылыс ретінде түсіну; педагогикалық ғылым тұрғысынан дамыта білім беру ортасын қарастыруда танымдық белсенділікті қалыптастыруда нәтижелі әдістер мен тәсілдерді іздеу.

Кіші мектеп жасындағы баланың денесінің дамуы өте қарқынды, сонымен бірге тыныш және үйлесімді. Бастауыш мектеп жасында балалар өсуді жалғастырады. Бұл ретте биіктігі мен салмағы ғана емес, баланың денесінің пропорциясы да өзгереді. Атап айтқанда, бас көлемінің одан әрі төмендеуі байқалады: 6 жаста дене өсуінің 1/6 бөлігінен 12 жаста 1/7 дейін. 6 жастан 10 жасқа дейін баланың жалпы өсуі артатыны негізінен аяқтың өсуіне байланысты белгілі. 10 жасқа қарай балаларда иммунитет механизмдерінің қалыптасуы аяқталады, бұл кезеңде балалар әдетте мектеп жасына дейінгі балаларға қарағанда аз ауырады. Шамамен 10 жастан 4 айға дейін қыздар бойлары бойынша жыныстық жетілу кезеңіне енетін ұлдарды басып оза бастайды, әдетте 13 жастан 10 айға дейін. Бастауыш мектеп жасында ми қыртысының жетілуі жалғасады. Ересек жасқа жетпей, әсіресе ми қыртысының маңдай бөлігі — оның иірімдер мен бороздалары (олардың дамуы 12—15 жаста аяқталады) қарқынды дамиды. Оң және сол жарты шарлардың ми бөліктерін байланыстыратын талшықтар, сондай-ақ ассоциативті талшықтар дами түседі. Мұның бәрі бала миының біртұтас белсенділігіне және ми қыртысының басым рөлге ие болуына әкеледі. Мидың дамуы барлық психикалық процестердің динамикасына әсер етеді.

Бейімделу процесінің көрсеткіштерінің бірі мектепке балалардың мінез-құлқының өзгеруі. Бұл шамадан тыс қозу және тіпті агрессивтілік, тежелу, депрессия, қорқыныш сезімі, мектепке барғысы келмеу болуы мүмкін. Психологиялық бейімделудің маңызды көрсеткіштері мектепте барабар мінез-құлықты қалыптастыру болып табылады, оқушылармен, мұғаліммен байланыс орнату және оқу іс-әрекетінің дағдыларын меңгеру. Егер сіз осы мінез-құлықтың себептерін уақытында қарастырмасаңыз, психикалық дамудың кешігуі пайда болады, бұл жүйке-психикалық патологияға әкелуі мүмкін. Балалардың көпшілігі мектепке психологиялық тұрғыдан дайын және олар оқуға қуанышпен барады. Бұл ішкі позиция бала мұғалімнің талаптарын тез қабылдауға көмектеседі. [3;12]

А.Н.Леонтьев атап өткендей «іс-әрекеттің заты екі түрлі: біріншісі — өзінің дербес тіршілігінде субъектінің іс-әрекетін өзіне бағындырушы және қайтақұрушы, екіншісі — заттың бейнесі, субъектінің ісәрекетінің нәтижесінде жүзеге асатын қасиеттерінің психикалық бейнесінің өнімі ретінде жүреді». Оқушыларды өз білімдерін дербес тұрғыда жетілдіруге дайындау мектептің негізгі мәселелерінің бірі болып келетіндіктен оқушылардың оқу үдерісінде белсенді бағытын қалыптастыруды ерекше мәні бар мәселеге айналдырады.

Өзін-өзі бағалаудың қалыптасуын анықтауға көмектесетін екі фактор бар, олар: баланың айналасындағы адамдармен өзара әрекеті және баланың өзінің іс-әрекеті. Баланың өзін-өзі бағалауының қалыптасуынан орын алатын әлеуметтік қарымқатынастар рөлі барынша зерттелген тақырып боп саналады. Өзін-өзі бағалаудың қалыптасуына оқушының оқу үдерісіндегі әлеуметтік-тұлғалық бағытының ерекшеліктері, сыртқы бағалардың жағымсыз әсерін жою, оқушы мен оқытушы арасында құрылатын қарым-қатынастар жүйесінің өзгеруі, оқушыларды үрдістің бағалау іс-әрекеті мен өзінің ісәрекетінің нәтижесіне тарту ерекше әсер етеді. Бастауыш сынып оқушысының бойында өзін өзі бағалаудыңқалыптасуына маңызды боп келетін кезеңдер:

— оқушының өзін өзгертуге бағытталуына орай, оның қалыптасу үдерісінде баланың алдында меңгеру затында өзінің алға жылжу шараларын анықтау міндеті туындайды, яғни өзін-өзі қоғамдық-тарихи тәжірибені меңгеру субъектісі ретінде тану;

— оқу іс-әрекетінің құрылымы бір жағынан, меңгеру затына бағытталған — оқу міндеттері мен оқу әрекетін, екінші жағынан — бақылау мен бағалау іс-әрекетәрекетінің субъектісі ретінде оқушының өзіне бағытталған екі құрамдас бөлікті қамтыған. Бұл әрекеттерді де меңгеру бастауыш сынып оқушысының өзінің іс-әрекеттерін және оның бағасын талдау міндетін қояды. [3;187]

Қорытындылай келе, жоғарыда көтерілген мәселе бойынша тарихи даму үдерісінде балалар өсетін жалпы әлеуметтік жағдайлар, оқытудың мазмұны мен әдістері өзгеріп отырады және бұлардың барлығы дамудың жас кезеңдерінің өзгерісіне әсер етпей қоймайды. Әрбір жас шағы психикалық дамудың ерекше сапалы кезеңі болып табылады және бала дамуының осы кезеңдегі оның жеке басының өзіндік құрылмының жиынтығы құрастыратын көптеген өзгерістермен сипатталады.

Бастауыш мектеп кезеңіндегі бала психологиясының қалыптасып дамуы оның өмірінде болатын жағымды және жағымсыз өзгерістерге, танымдық процестерінің жетілуіне әкеледі. Нәтижесінде бала әлеммен барған сайын әртүрлі және кең байланыстар орнатады, шындықты тиімді және танымдық бейнелеу формалары өзгере түседі және де балалардың дамуы олардың әртүрлі қабілеттері мен қасиеттері табиғаттың жоспарына сәйкес жүзеге асады.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Білім туралы Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі №319 Заңы

2. Даму психологиясы: Оқулық / М. К. Бапаева. — А.: 2014. — 440 бет.

3. Психология детей младшего школьного возраста: учебное пособие / Б. С. Волков. — 7-е изд., перераб. и доп. — М.: КНОРУС, 2016. — 348 с

4. Балаларпсихологиясы: оқулық/Ж. Қ. Дүйсенова, Қ. Н. Нығметова — А.: ТОО «Полиграфкомбинат», 2013 ж. — 300 бет

Буйембаева Ш. Б.

ОТБАСЫ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ ҚОҒАМ ТІРЕГІ

(М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, психология магистрі, аға оқытушы)

Халқымыздың рухани байлығының бірі — отбасы құндылықтары десек қателеспейміз. Мемлекет дегеніміздің өзі сол жекеленген отбасылардың қосындысынан құралады. Елдің келешегі әр отбасында тәрбиеленіп өскен азаматтарға байланысты.

Отбасылық құндылықтар қоғамның негізгі құрамдас бөлігі болып табылады және мәдениет пен адамгершілік қасиетті қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Құндылықтар отбасы ішіндегі қарым-қатынас пен отбасы мүшелерінің өзара байланысын реттейтін принциптер, сенімдер мен нормалар жиынтығы деуге болады.

Отбасы құндылықтары бала тәрбиесінен бастап ересек отбасы мүшелерінің қолдауы мен құрметіне дейінгі барлық дүниеден көрінеді.

Отбасы құндылықтарының бірі — жанұядағы адамдардың бір-біріне деген сүйіспеншілігі мен қамқорлығы, махаббаты. Отбасының негізін, шындығында, махаббат сезімі құрайды. Бұл дегеніміз отбасы мүшелерінің бір-біріне көңіл бөлуі, қамқорлық жасауы, қолдау көрсетуі және отбасы мүшесін қандай кемшілігімен болса да қабылдай білу. Махаббат бар жерде өзара үйлесімділік, эмоционалды күшті байланыс, әрі бақытты отбасы болуға деген ұмтылыс болады.

Екінші маңызды отбасылық құндылық — құрмет көрсету. Сыйластық — әр отбасы мүшесін жеке тұлға ретінде мойындау, олардың пікірлерін, тілектері мен қажеттіліктеріне құрметпен қарауды қамтиды. Сыйластық бағаланатын отбасында ашық диалог болады. Ондай отбасы өзара түсінісіп, адамның ерекшелігін, айырмашылығын қабылдай біледі. Әрбір отбасы мүшесінің жеке шекарасын, мәдени және діни дәстүрлерін құрметтеу — сенімді қарым-қатынас орнатуға және бірлікті нығайтуға ықпал етеді.

Сенім — бұл отбасылық үйлесімділікті сақтауда маңызды рөл атқаратын үшінші отбасылық құндылық болып саналады. Бұл — отбасының әрбір мүшесі басқа мүшелердің қолдауы мен оны ешқашан жолда тастамайтынына сене алатынын білдіреді. Сенім бар жерде адамдар өз ойлары мен сезімдерін ашық білдіре алады деген сөз, яғни қауіпсіздік атмосферасын құрылады. Сенім, сонымен қатар, эмоционалды байланыстың дамуына ықпал етеді әрі кикілжіңдерді бейбіт түрде ақылға салып шешуге көмектеседі.

Бақытты отбасына байланысты тағы бір құндылықтың бірі — жауапкершілік. Жауапкершілік әр отбасы мүшесінің отбасы өміріне өзара қатысуы мен қосқан үлесінен тұрады. Бұл өз міндеттерін орындауды, басқа отбасы мүшелеріне көмектесуді және олардың шешімдері мен әрекеттері үшін жауапкершілікті қабылдауды қамтиды. Жауапкершілік отбасы ішіндегі сенімділік пен меншік сезімін дамытуға ықпал етеді.

Білім мен дамуды қатар алып жүру де маңызды отбасылық құндылықтар болып табылады. Білімді бағалайтын отбасы өз балаларын немесе басқа мүшелерін үнемі оқытуға және дамытуға баса назар аударады. Білімге ұмтылуын, мектептер мен университеттерге баруын және білім беру процестеріне белсенді қатысуын ынталандырады. Білім отбасының әр мүшесінің жеке дамуына ғана емес, сонымен бірге өмір сапасын жақсартуға көмектеседі.

Жалпы, отбасылық құндылықтар отбасы ішіндегі салауатты және бақытты қарым-қатынастың негізін құрайды. Құндылықтар үйлесімділікті, сенім мен сыйластықты қалыптастыруға, сондай-ақ жеке тұлғалардың дамуына және отбасы мүшелері арасындағы байланысты нығайтуға ықпал етеді. Шексіз сүйіспеншілік, құрмет, сенім, жауапкершілік және білімге деген ұмтылыс отбасына қиындықтарды жеңуге және бірге бақытты, тұрақты өмірге қол жеткізуге көмектесетін негізгі принциптер болып табылады.

Міне осындай принциптерге негізделген отбасы тату, кикілжіңді бірге отырып шешетін, психологиялық тұрғыда сау азаматтарды өсіріп шығарады. Бұл мемлекетіміз үшін аса маңызды дүние. Өз халқымыздың тарихы тұрғысынан қарайтын болсақ, қазақта үлкенге құрмет, кішіге ізет о бастан дәріптеліп, отбасының бұзылуына көп күш салған. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» дегендей, отбасында әке мен шешенің жанжалын көріп өткен бала, азамат болғанда өзі көрген отбасын құратын болады. Мұны психолог мамандар да растайды. Ата-анасы тату, айрандай ұйыған отбасында тәрбие көрген баланың бойына отбасылық құндылықтар сіңіп, жанұя құру деген түсінікті маңызы зор, қасиетті ұғым деп қабылдамақ. Сондықтан қоғам тарапынан ғана емес, мемлекет тарапынан да ұлттық идеологияға назар аударылғаны дұрыс.

Студент жастар арасында отбасы құндылықтарын анықтап, психологиялық сауаттылықты сақтау бағытында дөңгелек үстел, тренингтер, кездесулер өткізу негізінде осындай іс-шаралар ұйымдастырылады. Жастардың бойында отбасы құндылықтарын сақтау арқылы болашақ отбасы құру кезінде жеке тәжірибені қолдану маңызды болып табылады.

Отбасы — тек бала-шаға дүниеге келіп, оларды тәрбиелейтін қоғамдық және рухани ошақ емес. Отбасында бала әлем жайлы алғашқы білімді алады, оның мінезі, жүріс-тұрысы, қажеттіліктері, қызығушылықтары, құндылықтары, адамгершілік идеалдары мен түсініктері, өзгелерге деген қарым-қатынасы қалыптасады.

Отбасы — бірліктің, берекенің, кіршіксіз тазалық пен адамгершілік қасиеттердің ордасы. Осындай береке мен бірлікке толы, құрметті де, сыйлы отбасының қалыптасуында жас ұрпақтың бойында қалыптасқан отбасы құндылығы жайлы түсініктердің маңыздылығы ерекше.

Отбасының маңызды қызметі — адамның қалайтын бақытын қанағаттандыратын фелицитивті (лат. сөзі felicio — бақыт) қызмет болып табылады.

Отбасы –тұлғаның эмоциялық саулығының маңызды факторы. Махаббат пен неке тұлғаның бақытты сезінуі мен өмірге қанағаттануын анықтайды.

Отбасы татулы¬ғы мен үйлесімділігі ата-ана мен бала және ерлі зайыптылардың арасындағы сүйіспеншілік сезімімен тығыз байланысты. Ата-ана мен бала және ерлі-зайып¬тылар қатынасында өзара түсіністік, сыйластық, көмек тек қана отбасы мүшеле¬рінің арасында сүйіспеншілік сезімі болғанда ғана бақытты жандардан тұратын отбасына айналады.

Жастарды отбасы өміріне дайындаудың психологиялық аспектісіне келмес бұрын «Отбасы дегеніміз не?» деген сұраққа жауап берейік. Аристотельдің айтуы бойынша, «Отбасы — адамдар қарым-қатынасының алғашқы түрі, ол мемлекеттің алғашқы ұяшығы». Сондықтан да, мемлекетте отбасының орны ерекше және оны елге терең түсіндіру қажет. Отбасының өкесі де осыған өмірлік іс-әрекетінің сферасы, оның мүшелерінің арнайы қажеттіліктерін қанағаттандырумен тікелей байланысты. Жалпы, отбасы түсінігінің мән-мағынасы өте кең болып келеді. Отбасы — дегеніміз не? Деген сұрақ қойылғанда, бәрімізге ата-ана мен балашаға туралы ойлар келеді. Яғни, отбасы тек осы мүшелермен ассоциацияланады.

Қазіргі кезде отбасын құру және өмірлік жарды таңдау қиынға соғады. Өйткені қазіргі жастарда, отбасы, неке туралы түсінік азын-аулақ. Сондықтан да, қазіргі таңда, осының салдарынан ажырасу көбейіп келеді. Сонымен қатар, Батыстың азаматтық некесі де осыған әсер етеді. Осы себептен жастарды отбасы өміріне дайындаудың психологиялық маңызы өте зор.

Жастарды отбасы өміріне дайындаудың психологиялық аспектісіне келетін болсақ, біз мына ұсыныстарды ұсынар едік:

1. Отбасы туралы балаға ата-ана, кішкентай күнінен бастап дұрыс түсінік беру керек.

2. Мектепте, жоғарғы оқу орындарында отбасына қатысты түрлі тренинг-жаттығулар өткізілуі тиіс.

3. Жастарға отбасы және неке туралы көптеген ақпараттар берілуі керек.

4. Отбасында болатын түрлі конфликттер мен мәселелерді шешу жолдарын үйрету керек, сонымен қатар психологиялық кеңес беру қажет.

5. Отбасын құру, екі жастың қалауымен болуы керек.

6. Отбасын құрудағы басты мәселе, жастар бір-бірін жақсы түсіне білуі керек.

Отбасылық құндылықтарды сақтау мен дамытуды тек қана мемлекеттік бағдарламаларға сүйенбей, ұлтық мүддені биік қоятын әрбір отбасы, әрбір азамат өзінің парызы ретінде санауы керек. Әрбір отбасында өскен тәрбиелі, білімді ұрпағымыз еліміздің ертеңгі өмірінің қандай болатынының кепілі.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Каирова Б. К. Отбасылық өмір психологиясы: оқу құралы/Б.К.Каирова, Д.С.Тойымбетова. — Қостанай: ҚМПИ, 2016 — 144б.

2. Түрікпен-ұлы Ж., Мырзатаева Б. П. Тәрбие психологиясына кіріспе. Оқу құралы, — Алматы: Эверо, 2020 — 280б.

3. Бизақова Ф., Мамашбаева Ш. Отбасылық дағдарыс психологиясы: оқу құралы — Астана: Фолиант, 2010 — 232б.

Глухих Ю. Н.

ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ СТРАТЕГИИ ПРЕОДОЛЕНИЯ ДЕЗАДАПТАЦИИ ДЕТЕЙ РАННЕГО ВОЗРАСТА К УСЛОВИЯМ ДЕТСКОГО САДА

(НАО Восточно-Казахстанский университет им. С. Аманжолова, г. Усть-Каменогорск)

Аннотация: данная статья посвящена изучению психологических стратегий преодоления дезадаптации детей раннего возраста к условиям детского сада. В ней рассматривается проблема дезадаптации детей к дошкольному образовательному учреждению, представлены факторы, определяющие, насколько успешно ребенок справится с предстоящими ему изменениями в привычном образе жизни и стратегии для преодоления дезадаптации детей к условиям детского сада.

Ключевые слова: дети дошкольного возраста, адаптация, дошкольное образовательное учреждение, дезадаптация, стратегии преодоления дезадаптации.

Первым институтом социализации для детей раннего возраста является детский сад. Здесь ребёнок получает первый опыт общения с чужими взрослыми, учиться взаимодействовать с группой сверстников. Проблема дезадаптации ребенка к условиям детского сада возникла с самого начала существования дошкольных учреждений и сейчас остается актуальной в нашем современном мире. Практически каждая семья сталкивается с этой проблемой, когда приходит время отдавать ребенка в детский сад, особенно с этим сталкиваются дети раннего возраста. В этот период дети особенно чувствительны к разлуке с близкими, очень боятся новизны.

Рассмотрим ряд факторов, определяющих, насколько успешно ребенок справится с предстоящими ему изменениями в привычном образе жизни. Различные факторы, связанные как с физическим, так и с психологическим состоянием ребенка, влияют на его способность справляться с изменениями в привычном образе жизни. Эти факторы тесно взаимосвязаны и оказывают взаимное влияние друг на друга.

В первую очередь, физическое состояние и уровень развития играют важную роль. Дети, обладающие хорошим здоровьем и соответствующим возрасту уровнем развития, имеют более эффективные механизмы адаптации и лучше справляются с трудностями. Недостаток правильного режима и достаточного сна может привести к хронической усталости и истощению нервной системы. Дети с такими проблемами хуже справляются с адаптацией, подвержены стрессовым состояниям, что в конечном итоге может привести к заболеваниям.

Вторым фактором, который следует учитывать, является возраст, в который ребенок начинает посещать детское учреждение. С возрастом меняется степень и форма привязанности ребенка к основному взрослому. В первые месяцы жизни ребенок формирует привычку к тому, кто обеспечивает его базовые потребности, такие как питание, сон и уход, в то время как во второй половине года возрастает потребность в активном исследовании окружающего мира, увеличивается моторная активность — ребенок начинает самостоятельно двигаться и действовать руками.

Однако ребенок все еще сильно зависит от взрослого, который заботится о нем, и у него формируется сильная эмоциональная привязанность к человеку, который всегда находится поблизости, обычно к матери. В возрасте от девяти до десяти месяцев до полутора лет эта привязанность проявляется наиболее сильно. Позже, когда у ребенка появляются навыки речи, возможность свободного передвижения и активное стремление к новым опытам, зависимость от взрослого постепенно уменьшается.

Третьим важным фактором, имеющим чисто психологическую природу, является уровень сформированности у ребенка навыков общения с окружающими и участия в предметной деятельности. В развитии ребенка раннего возраста ведущая роль принадлежит взрослым. Он обеспечивает все условия, необходимые для развития и оптимального здоровья ребенка: несет теплоту, привязанность, информацию, необходимую для ума и души ребенка [1]. В раннем возрасте смена акцента происходит от ситуативно-личностного общения к ситуативно-деловому, в котором акцент делается на совместном освоении мира предметов ребенком в сотрудничестве с взрослым, назначение которых он не в состоянии самостоятельно понять.

Смирнова Е. О. [2] выделяют ряд типичных ошибок родителей во время адаптации ребенка к ДОУ:

— неготовность родителей к негативной реакции ребенка на посещение детского сада;

— родители бывают напуганы плаксивостью ребенка, растеряны, так как дома ребенок охотно соглашается идти в детский сад;

— родители не оценивают плаксивость как вероятность нормального состояния дошкольника в период адаптации к детскому саду;

— многие родители не готовы к тому, что надо проявить терпение в этот сложный период для малыша.

Большое влияние на течение адаптации оказывает и отношение с ровесниками. Если мы вернемся к описанным выше симптомам неблагополучного поведения детей, то вспомним, что и в этой сфере малыши ведут себя по-разному. Одни сторонятся сверстников, плачут при их приближении, другие с удовольствием играют рядом, делятся игрушками, стремятся к контактам. Неумение обращаться с другими детьми в сочетании с трудностями в установлении контактов с взрослыми еще больше отягощает сложность адаптационного периода. Таким образом, состояние здоровья ребенка, умение общаться с взрослыми и сверстниками, сформированность предметной и игровой деятельности — основные критерии, по которым можно судить о степени его готовности к поступлению в ясли и благополучного пребывания в них.

Для преодоления дезадаптации детей раннего возраста к условиям детского сада, на наш взгляд, могут быть использованы следующие психологические стратегии:

— Постепенное введение в новую обстановку: Плавное знакомство с новым окружением, людьми и режимом дня помогает детям постепенно приспособиться;

— Индивидуальный подход: Учитывание индивидуальных особенностей каждого ребенка, его потребностей и темпа адаптации;

— Работа с эмоциями: Помощь детям в выражении и понимании своих эмоций, учение эмоциональной саморегуляции;

— Содействие социализации: Поддержка развития социальных навыков, умения общаться с другими детьми и взрослыми;

— Игровая терапия: Использование игры как средства для облегчения адаптации, укрепления доверия и установления контакта с окружающим миром;

— Поддержка родительского участия: Вовлечение родителей в жизнь детского сада, проведение родительских собраний, консультаций и индивидуальных бесед способствует более глубокому пониманию потребностей и особенностей каждого ребенка;

— Формирование позитивного отношения к обучению: Поощрение интереса к учебной деятельности, создание атмосферы игры и радости от обучения способствует формированию у детей позитивного отношения к образовательному процессу;

— Использование методов позитивной мотивации: Поощрение достижений детей, похвала за усилия и успехи, создание условий для самореализации помогают детям чувствовать себя уверенно и успешно.

Эффективное преодоление дезадаптации детей к детскому саду требует тесного взаимодействия педагогов, психологов, родителей и самого ребенка. В условиях сотрудничества воспитателей с семьей, предполагающего взаимное уважение, понимание, доверие, достигаются желаемые результаты в процессе становления личности ребёнка. Основной целью взаимодействия является создание единого пространства «Семья — детский сад», в котором всем участникам педагогического процесса (детям, родителям, воспитателям) будет уютно, интересно, безопасно, полезно, благополучно [3].

Поддержка, понимание, поощрение и создание условий для позитивного развития личности помогают детям преодолеть стресс и неуверенность, связанные с новой средой. Использование разнообразных стратегий, учитывающих психологические и эмоциональные аспекты, способствует успешной адаптации детей и формированию у них позитивного отношения к обучению и социализации.

Список используемой литературы:

1. Вершинина, Н. Б. Современные подходы к планированию образовательной работы в детском саду [Текст]: справочно–методические материалы / Н. Б. Вершинина, Т. И. Суханова. — Издательство «Учитель», 2010 — 111 с.

2. Смирнова, Е. О Ребёнок-взрослый-сверстник [Текст]: методическое рекомендации / Е. О. Смирнова. — М.: Изд-во МГППУ, 2004. — 315 с.

3. Сидоркина, Т. Ю. Психолого-педагогическое сопровождение адаптации часто болеющих детей к дошкольному образовательному учреждению [Текст]: учебное пособие для студентов, обучающихся по 64 направлению Психолого-педагогическое образование

Демьянов А. М.

МЕТОДЫ ПРОВЕДЕНИЯ ОБЩЕРАЗВИВАЮЩИХ УПРАЖНЕНИЙ НА УРОКАХ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ ДЛЯ УЧАЩИХСЯ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ

(учитель физической культуры гимназии №1 им. А. Бокейханова, г. Тараз)

Почти каждая программа начальной школы включает физическое воспитание. Физическая активность должна быть регулярной частью жизни детей, чтобы они могли развивать свои навыки активности, движения, равновесие и общую физическую форму. Физическая активность не только помогает детям развивать важнейшие физические навыки, но и формирует здоровые привычки и улучшает успеваемость в учебе.

Чтобы гарантировать, что учащиеся получат всесторонний опыт физического воспитания, важно иметь хорошо спланированные и увлекательные планы уроков. Однако даже опытным учителям бывает сложно разработать увлекательные и соответствующие развитию планы уроков физкультуры.

К счастью, учителям доступно множество ресурсов для создания эффективных планов уроков физкультуры. Немного творчества и планирования может помочь учителям разрабатывать планы, которые включают различные навыки и виды деятельности, и адаптировать их к навыкам и потребностям своих учеников.

Независимо от того, являетесь ли вы новым учителем, ищущим вдохновения, или опытным преподавателем, обновляющим свою учебную программу, эта статья предоставит вам информацию и идеи, которые облегчат создание увлекательных и эффективных планов уроков физкультуры.

Почему физкультура важна для учащихся начальной школы?

Есть несколько причин, по которым учащимся начальной школы нужны планы уроков физкультуры. Первая и первостепенная цель физического воспитания — способствовать физическому здоровью и физической форме. Дети могут поддерживать здоровый вес, развивать крепкие кости и мышцы и снизить риск хронических заболеваний, таких как диабет, болезни сердца и ожирение, занимаясь регулярной физической активностью [1].

Физическая активность также связана с умственным развитием и постоянством вот почему развитие спортивных навыков в раннем возрасте также может помочь детям лучше успевать в учебе. Социальное и эмоциональное развитие — это еще один навык, которому можно способствовать с помощью уроков физкультуры. Общение, сотрудничество и командная работа входят в число социальных навыков, которые дети могут развить с помощью групповых занятий и командных видов спорта. Во время этих занятий дети могут приобрести новые навыки, достичь личных целей и повысить самооценку и уверенность в себе [2].

Общеизвестно, что веселые и увлекательные планы уроков физкультуры могут поддерживать мотивацию и активность учащихся в течение всего учебного дня. Не говоря уже о том, что обучение детей тому, как продолжать заниматься физической активностью, может помочь им выработать здоровые привычки, которые сохранятся на всю жизнь.

Список занятий элементарной физкультурой для урока:

1. Разминочные упражнения