Бесплатный фрагмент - Олы китап

Нәүрүз

Үзебезчә яңа ел башланды,

Урамнарда Нәүрүз бәйрәме.

Чит бәйрәмне каты үткәреп,

Без онытмыйк аны әйдәле.

Үз бәйрәмең, халкың динең, телең,

Онытырга синең хакың юк.

Кеше арбасында, җырлап яшәп,

Үзеңнеке өчен вакытың юк.

Үз халыңы әгәр яратмасаң,

Бәйрәмнәрне хөрмәт итмәсәң…

Яшәү мәгънәсен югалтабыз,

Үз халыкыңа хезмәт итмәсәң.

Башкаларга хөрмәт булсада,

Үзеңнекен hичтә онытма.

Туган илен кеше уйлаган бит,

Дошман арасында булып та…

Кешеләр

Өмет белән яши бу дөньяда,

Шуңа күрә кора планнар.

Кайберләре хыял булып калса,

Арасында була торганнар.

Өмет көтә, акыл сабыр итә,

Вакыт килә, чыга хөкүме.

Бүләклидә ала язмыш кулы,

Сабыр булып кына көтүне.

Очрашулар була, хушлашулар,

Соң булсада сөю тапканнар.

Адашыпмы әллә ялгышыпмы,

Бәхет сүзен сызып атканнар.

Өмет кенә бирә яшәү көче,

Төзү өчен дөрес юлларны.

Язмыш юлын hәркем матурлый,

Көтеп тормый әзер-булганны.

Җирдә кеше бик күп тоелсада

Галәм өчен бик бик кечкенә.

Океаннар, диңгез дөньясында,

Бәләкәй генә, инеш кенә.

Гомер озынлыгы

Аңлау гына гомер кыскалыгын,

Бераз гына безне айныта.

Нык җигелеп тормыш арбасына,

Тугарылып булмый аерыпта…

Сынау диеп дөнья куа, куа,

Билгесез юл — кая барганда…

Адашулар бары аңлашыла,

Юллар бетеп туктап калганда…

Әрәм үтә күпме гомер юлы,

Авыр була, кайчак аңларга…

Язылганны шулай боза, боза,

Үз үзеңне нигә алдарга…

Нигә кирәк, соңнан акланулар,

Узган эшкә инде салават…

Тиешләрен эшлидә алмагач,

Нигә кирәк диван-корават…

Тырышулар тыелганны эшләп,

Көтүләрдән файда саваплар.

Сәләменә карап сәләм булыр,

Көтү дөрес шундый җаваплар…

Белгәннәрне эшли алу кирәк,

Белмәгән бит шикле санала…

Җимеш бирә, җимеш агачлары,

Исле гөлдән исләр тарала…

Язлар

Яз турында язмый була мени,

Күңелләрдә туган фикерне.

Яңа өмет туар киләчәккә,

Язлар җиткәч туа бит инде.

Кабат җиhан көтә матурлану,

Җылы җилләр, җылы кояшы.

Кеше күңелләре актарыла,

Язлардан юк мәңге туясы.

Уянгандай озак йокыдан соң,

Хәрәкәткә килә бар тараф.

Хозурлану өчен җитә ала,

Күтәрелеп күккә бер карап

Яшелләнгән чакта бар тәбигать,

Яңаргандай була күңелдә.

Үтеп китте карлы кышларыда,

Язлар белән бергә бүгенгә.

Тагын бер яз менә насыйп булды,

Тагын бер яз безгә өстәлде.

Искә төшереп тагы бер кат,

Кайда туып кайда үскәнне.

Сабырлык

Югалтулар була олы кайгы…

Кеше китсә безнең арадан.

Ул аналар ничек түзә икән,

Аерылганда гәзиз баладан.

Елап кына тынычланып булмый,

Күңел генә бераз бушана.

Сынауларның шундыеда килә,

Кеше түзә, ниләр булсада.

Аерылганда гoмер кадерләнә,

Кушылганда күңел шатлана…

Югалтулар акрын онытыла,

Гади тормыш тагы башлана.

Язмыш дибез гoмер агышын…

Күрәчәкне, инде күргәнне.

Без эшләргә тиешедә шактый,

Эшли алсак әле белгәнне.

Җилләр екса, җилдә гаеп мени,

Басып тора алмасак җилләрдә.

Сынаулары булар, сабыр булыйк,

Яшәүләрне биргәч җирләрдә.

Рәхәт чак

Рәхәттә чаклар булган икән,

Күмелеп яшәу бетмәс хыялга.

Күңелләргә килә пакьлану,

Ул вакытны уйлап куямда…

Төтен чыккан вакыт торбалардан,

Ап ак кышның салкын иртәсе.

Теләк туа хәтер яңарганда,

Уйлар белән шунда китәсе.

Мич җылысы иртән торуларга,

Май чыжлаган тавыш табада.

Тышта чакыралар мал-туарлар,

Таңның исе шулай тарала.

Салкын көнне карның шыгырдавы,

Адымнарның килә тавышы.

Уку булмый калса суык булып,

Урам тулы бала тавышы…

Вакытларның үзе матурлыгы,

Бала вакыт кире чакыра.

Буйсына алмыйм инде хыялларга,

Чыгып басмыйм юллар чатына.

Тырышам

Тырышам мин ашыкмаска,

Кая дип ашыгырга.

Яшәп калырга кирәк дип,

Гaдәт юк ашынырга.

Үткән юлларга карыймда,

Ашыкканда булганмын.

Ашыгыпта ашыкмыйда —

Шул юлларны узганмын.

Кешеләрне генә түгел,

Үзеңнедә …алдапта.

Барысында тапшырабыз,

Барыбер бер Аллаhkа..

Гөнаh түгел гомер итү,

Яшәүләргә омтылып…

Хисапларны ясау кирәк,

Калмасыннар онытылып…

Үткәннәрне, киләчәкне,

Кирәктер чамаларга.

Догаларны кылыргада

Вакытлар таба алырга.

Уйланып

«Уйланасың», нигә дисеңме,

Уйланмыйча кая барасың.

Гомер үтеп бара уйланмыйча,

Уйланып та килә каласым.

Алда әле бөтен юллар диеп,

Вакыт җитми туктап уйларга.

Ашыктыра, нидер ашыктыра,

Ирек бирми булган уйларга.

Үткәннәрдә бераз онытыла,

Хәтер битләреннән җуела…

Яңартып та булмый бик күпләрен,

Шуңа кәеф кайчак коела.

Язмыш яшәү юлы гына түгел,

Адымнарны кирәк уйларга.

Миннән уйлар, ерак түгел микән,

Күмелеп утырам шундый уйларга.

Уйлар килеп, уйлар китсәләрдә,

Аз булсада кирәк уйлану.

Булган ялгышларны төзәтүче,

Күрсәтүче юлны — уйлар ул!

Яз җыры

Күпме җырлар язны мактаганнар,

Яз турында кемнәр язмаган,

Язлар сүзен күпме кабатлапта,

Ул сүзләрдән туя алмаган.

Кабатлана… җиhан уяна,

Сабый керә тәүге язларга…

Үсеп килә тагы яңа буын,

Мохтаҗ булып тәүге назларга.

Җылы кояшында яз аеның,

Бөреләнә яңа яшеллек.

Күрә алып олы матурлыкны,

«Бәхетле чак» — диеп дәшәрлек.

Язларда бит кеше матурлана,

Күңелләре аның пакьлана.

Яшәү өчен яңа көч табыла,

Яңа җәйләр шулай башлана…

Яз айлары никтер якын шулай,

Яз аенда әллә туганга…

Җылы кояш ныграк караганга,

Җылы хисләр күбрәк булганга.

Мәрхүмнәргә…

Мәрхүмнәргә кайтчы диеп әйтмә,

Юксынулар тирән булсада.

Вакыт үткәч үкенүләр белән,

Күңелләрең ашып тулсада.

Кая булдың бергә булган чакта,

Кайда булды синең уйларың.

Аерылуга әллә ышанмадың,

Яшәү мәңге диеп уйладың.

Кемгә кирәк синең чәчәкләрең,

Сусап ятса мәрхүм догага.

Нигә аны кире чакырырга,

Чәчәк әллә дога кыла ала.

Хөрмәт күрми китә бу дөньядан,

Догалар юк hаман мәрхүмгә.

Кешеләрнең кылган изгелеге

Дога булып кайтсын hәркемгә.

Китәрбездә шулай онытылырбыз,

Үзебездә шундый булганга.

Аллаh ярдәменә мохтаҗлар без…

Ярдәм итәр, дога кылганда.

Туганлык

Очрашулар дуслашулар була,

Бергә яшәп күрше булабыз.

Сайлап булмый туганнарны гына,

Гoмерлеккә туган булабыз.

Берсе ерак, берсе якынырак,

Яшәүләрдә төрле җирләрдә.

Искә төшә тормыш барышында,

Шатлык яки кайгы килгәндә.

Сәләм диеп, хәл белешеп алып,

Савап — гaмәл эшли аласың.

Гади генә булган сүзләрдән,

Үзең өчен мәгънә табасың.

Туганлыкның жебе шикелле,

Очрашулар — hәрбер күрешү.

Вакыт табу, гомер агышында,

Сәбәп көтми, сәләм бирешү.

Вакыт үтә, барысы үзгәрә,

Ә туганнар кала барыбер…

Нәсел җебе белән бәйләнгәннең,

Күпләренең hаман каны бер..

Ул җепләрнең бүген ныклыгы,

Алгы буыннарга таяныч.

Туганлаклар начар сакланса,

Безнең буын өчен аяныч…

Карга боткасы

Язлар җитеп карлар эрегәч,

Утырау, утырау чирәм күренгәч,

«Карга боткасы"на вакыт җитә,

Көннәр җылынуы беленгәч.

Каргасында, боткасында түгел,

Бәйрәмендә бөтен хикмәте…

Яз килүне каршы алулары,

Салып ташлап кышның бишмәтен.

Көзге чирәм кар астыннан чыга,

Карлар әле эреп бетмәгән.

Сыерчыклар килә генә әле,

Көннәр җылыныпта җитмәгән.

Иркен сулыш алып кыштан соң,

Тәбигатькә чагып, болынга.

Учак яннарына җыелышып,

Хыял корып җәйләр турында.

«Карга боткалары» истә кала,

Боткаларның үзгә тәме бар…

Кемнәр, кайчан гына булсаларда,

«Карга боткасы"ның яме бар.

Сау бул дип

Сау бул дип, кыш дәшәдә инде,

Каршылыйм шикелле язларны.

Өлгереп булмады укырга,

Көз көне утырып язганны.

Гoмернең кадерле көннәре,

Кыйммәте бик олы- югары.

Кичәдән кадерле бүгене,

Яшәүдән туялган юк әле.

Шөкер әйт бүгенгә, үткәнгә,

Бүгеннең дәвамы–иртәгә.

Өметләр яңара кабаттан,

Яңа көн каршылап иртәдә.

Күңелгә өстәлә ышаныч,

Адымнар ясарга тагында.

Без барыйк, адашу ярамый,

Юнәлеш hәм өмет барында.

Барам мин, бер нигә карамый,

Курыкмыйм тукталып калудан.

Ни кирәк күңелгә тагыда,

Син дөрес юллардан барудан.

Исемнәр

Исемнәр, булалар төрлечә.

Кайвакыт кушыла, белмичә.

Әйтергә кайчакта уңайсыз,

Булганга мәгьнәсе бер ничә.

Исем ул асылын аңлата,

Кешенең, әйбернең, җисемнең.

Бернинди бәйләнеш булмаса,

Кешегә кушылган исемнең…

Исемсез шикелле калалар,

Чит булган исемнәр кушканда.

Кошларны кош итә канатлар,

Кагынып күкләрдә очканга.

Исемнәр канат ул, тормышта,

Исемдә бәйләнеш күңелгә.

Туганнан, иртәгә, бүгендә…

Шул исем озата гoмердә..

Бай вакыт

Бай була яшь гoмер хыялга,

Тыярлык, тыймаслык хисләргә.

Яшерен эшләргә кайчакта…

Сер булып каласы кичләргә.

Яшәргә өйрәнү вакыты,

Барсыда беренче мәртәбә.

Җигелә башлавы дөньяга.

Күнегә башлавы тәртәгә.

Вакытлар төзәтә барысында,

Хыяллар югала, онытыла…

Якты эз шикелле үткәнгә,

Күңелләр кайвакыт омтыла.

Тәҗрибә җыела ул вакыт,

Бер капчык, я була бер кесә.

Шуңадыр таулар күп юлларда,

Аз туры өлеше. Бер менә, бер төшә…

Очырашулар

Очрашулар килә кинәт кенә,

Көтмәгәндә, эзләмәгәндә.

Ул язмышның була дәвамы,

Сөю белән чирләмәгәндә.

Алда була бергә үтәсе юл,

Башка төрле хисләр өстәлә.

Мәңге җәйләр бетмәс шикелле,

Тышта салкын җилләр иссәдә.

Язмышыңның бер мизгеле генә,

Күпме гoмер бергә үтсәдә.

Кояш көткән кебек иртәгәсен,

Бүген яңгыр коеп түксәдә.

Онтылганда вакыт үтүләре,

Кояш чыгып искә төшерә.

Хыяллары кунак була кайчак,

Килеп кереп төнлә төшеңә.

Башка юлдан барса хыялларың,

Язмыш аны бик тиз төзәтә.

Кырын эшләр өскә чыкмый калмый,

Кемдер аны барбер күзәтә.

Язмыш белән хыял арасында,

Кайчагында калам адашып.

Син барасы җиргә юллар ябык,

Алар тора кебек карашып.

Җомга көтеп

Тагын җомга көне килеп җитте,

Җомга көнне арта саваплар.

Кабул булыр кылган догалар,

Догаларга булыр җаваплар.

Җомга көне, олы бәйрәм көне,

Без җомганы көтеп алабыз.

Мәчетләргә-Аллаh йортларына,

Сәҗдә кылыр өчен барабыз.

Гыйбәдәттә булу җомга көнне,

Ихлас булган, иман булу ул.

Намаз вакытында башны иеп,

Аллаh карышында тору ул.

Гыйбәдәттә күңел тынычлана,

Кәлепләребездә пакьлана.

Җомгаларда кылган зикерләрдә,

Җомгаларга кадәр саклана.

Зикерләрдә үтеп, җомгаларны,

Җомга белән җомга арасын.

Догалаларым кабул булыр диепб

Күңелеңә шифа аласың.

Саубуллашу

Кышта инде саубуллаша бугай,

Кышны көттек, язлар киләләр.

Тагын бер кат күреп калу кирәк,

Ап ак ничек бөтен тирәләр.

Ятып аунап булмый ак карларда,

Ул вакытлар үтеп киттеләр.

Агар сулар булып ак карларның,

Китәр вакытлары җиттеләр..

Күреп калыйк әле ак җиhанны,

Ак төстәдә, җитә матурлык…

Язларныңда булыр андый көне,

Ап ак булып чәчәк атырлык.

Ел фасылы шулай алышына,

Яңа язлар, кемгә башлана.

Яңа хыялларда туа тора,

Тормышларга ничек ашсада.

Яшәү өчен әлләни кирәкми,

Тормыш агымында ага бел.

Бөтен акылыңны җигә алып,

Кеше булып кына кала бел.

Салкын кышлар тагы килер әле,

Сүрелмәсен күңел җылысы.

Тормыш җирдә, иң кадерле бүләк,

Аллаh биргәннәрнең — зурысы.

…исле гөл кебек

Туган авыл исле гөлләр кебек

Булса әгәр сулар сибүче…

Ничек микән анда хәлләр диеп,

Сирәк- мирәк кайтып килүче…

Күпме «кошлар» моннан очып киткән,

Карарга иде бергә җыелып…

Тезелешеп дуслар, туганнар,

Басып бер берсенә сыенып…

Кермәс иде картлык төседә,

Үсәр иде авыл яңадан…

Гәебеңне таный алсаң гына,

Кайткан чакта монда калада…

Киттеләрдә оныттылар кебек,

Олы кунак кына шикелле…

Хәтерләрне әгәр юшкын басса,

Кирегә юл ябык бит инде…

Кешенең кешегә карашы

Кешенең кешегә карашы,

Ул аның кем булу халәте.

Ихластан булганда сүзләре,

Хөрмәтли белүгә сәләте,

Кайвакыт ихласлык соңара,

Кирәге калмаган чакларга.

Кеше юк… сүзләрне әйтергә…

Юллар юк кирегә кайтырга…

Ник телләр ояла әйтергә,

Ниләргә көтәргә аерылу.

Үкенеп ни өчен яшәргә…

Ник кирәк канатлар каерылу.

Кешенең гомере искән җил,

Күрмидә каласың искәнен.

Яхшы сүз, җылы сүз әйтергә,

Ник көтеп яшәргә киткәнен…

Яшәүнең асылын аңларга,

Кабаттан вакытлар бирелми.

Туганга, иптәшкә дусларга,

Якты йөз күрсәтик иренми.

Беренче сүзләрне әйталсаң,

Күңелдә җиңеллек тоярсың.

Таратып саваплы хисләрне,

Җавапка ихласлык җыярсың.

Әйе көзләр

Әйе, миңа көзләр сәләм бирә,

Язгы ташу тугел хисләрдә…

Язмыш белән утырып сөйләшәм,

Ялгыз калып кайчак кичләрдә…

Әйе, булган матур вакытлары,

Хәзер генә аны аңладым…

Гoмер акты үз агымы белән,

Мин идәрә итә алмадым…

Әйе, булды каты сынаулары,

Кабатларга хәттә аяныч…

Шул сынаулар, бәлки чыныктырып,

Яшәү өчен булган таяныч…

Әйе, кала хыялларда гына,

Кайбер эшләр, кайбер гәмәлләр…

Йомгак ясыйм үткән гoмерләргә,

Минем эшне кемнәр тәмәмлар…

Сирень

Гади генә авыл урамнары,

Тыкырыклары, урам чатлары.

Үткәннәрнең бөтен нечкәлеген,

Мәңгелеккә хәтер саклады,

Сиреннәре чәчәк аткан чаклар,

Шомыртларның ап ак чәчәге,

Җәйләрендә җыеннарны көтеп,

Авыл үз көенә яшәде…

Ул сиреннәр кайда гына калды,

Күренмиләр кебек шомыртлар.

Файда белән файдасызга бүлеп,

Шундый югалтуга юлыккан.

Койма буйларында шомырт исе,

Булмас инде, үтсәм урамнан.

Зыяратларда калган сиреннәргә,

Озак итеп карап торалмам…

Матур таллар, чүп үләне кебек,

Аста кала яшел чирәмнәр.

Әрәмәлек булып калыр микән,

Элек печән чапкан җиләннәр.

Тәбигаттә генә хикмәт микән,

Кеше hаман кая ашкына,

Шомырт чәчәкләре күрер өчен,

Барырбызмы «бакча астына»…

Ялгышлар

Ялгышларым юк дип әйтәсеңме,