Бесплатный фрагмент - Ⴅეფხისტყაოსანი
Ⴒექსტის გამართვა ასომთავრულით — Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე
Ⴃასაწყისი
Ⴐომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
Ⴆეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,
Ⴙვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
Ⴋისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა.
Ⴠე, Ⴖმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა,
Ⴘენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა,
Ⴋომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა,
Ⴚოდვათა შესუბუქება, მუნ თანა წასატანისა.
Ⴅის ჰშვენის, — ლომსა, — ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა,
Ⴋეფისა მზის Ⴇამარისა, ღაწვ-ბადახშ, თმა-გიშერისა, —
Ⴋას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა, შე, რისა?
Ⴋისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს მართ, მი, შერისა.
Ⴇამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული,
Ⴅთქვენი ქებანი ვისნი მე არ-ავად გამორჩეული.
Ⴋელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული,
Ⴅინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.
Ⴋიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
Ⴕება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
Ⴁროლ-ბადახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
Ⴂასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.
Ⴀწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, —
Ⴛალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
Ⴋით შევეწივნეთ Ⴒარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება,
Ⴋათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.
Ⴋო, დავსხდეთ, Ⴒარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობელი;
Ⴋისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!
Ⴃავჯე, Ⴐუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულს ლახვარ-სობილი,
Ⴀქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.
Ⴋე, Ⴐუსთველი ხელობითა, ვიქმ საქმესა ამა დარი:
Ⴅის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;
Ⴃავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი,
Ⴀნუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი.
Ⴄსე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
Ⴅით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,
Ⴅპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,
Ⴙემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმან ნები.
Ⴇვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;
Ⴀჰა, გული გამიჯნურდა, მიჰხვდომია ველთა რბენა!
Ⴋიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმა არს, მისცეს სულთა ლხენა.
Ⴑამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ვლენა.
Ⴐაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
Ⴋუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
Ⴉვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
Ⴀრცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვათა უწუნობდეს.
Ⴘაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
Ⴑაღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი,
Ⴉვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
Ⴂრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.
Ⴅითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
Ⴋობურთალსა — მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
Ⴋართ აგრევე მელექსესა — ლექსთა გრძელთა თქმა და ხევა,
Ⴐა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.
Ⴋაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,
Ⴐა ვეღარ მიჰხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,
Ⴀრ შეამოკლოს ქართული, არა ქმნას სიტყვა-მცირობა,
Ⴞელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.
Ⴋოშაირე არა ჰქვიან, თუ სადმე თქვას ერთი, ორი;
Ⴇავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;
Ⴂანაღა თქვას ერთი, ორი, უმსგავსო და შორი-შორი,
Ⴋაგრა იტყვის: «Ⴙემი სჯობსო», უცილობლობს ვითა ჯორი.
Ⴋეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა,
Ⴀრ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა, გულისა გასაგმირეთა, —
Ⴅამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწვილთა მონადირეთა:
Ⴃიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს ხოცა ნადირთა მცირეთა.
Ⴋესამე ლექსი კარგია სანადიმოდ, სამღერელად,
Ⴑააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;
Ⴙვენ მათიცა გვეამების, რაცა ოდენ თქვან ნათელად.
Ⴋოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.
Ⴞამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,
Ⴄრთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,
Ⴗოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს,
Ⴋისგან კიდე ნურა უნდა, მისთვის ენა მუსიკობდეს.
Ⴙემი აწ ცანით ყოველმან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია;
Ⴄსე მიჩნს დიდად სახელად, არ თავი გამიქიქია!
Ⴈგია ჩემი სიცოცხლე, უწყალო ვითა ჯიქია;
Ⴋისი სახელი შეფარვით ქვემორე მითქვამს, მიქია.
Ⴅთქვა მიჯნურობა პირველი და ტომი გვართა ზენათა,
Ⴛნელად სათქმელი, საჭირო გამოსაგები ენათა;
Ⴈგია საქმე საზეო, მომცემი აღმაფრენათა;
Ⴅინცა ეცდების, თმობამცა ჰქონდა მრავალთა წყენათა.
Ⴋას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიჰხვდებიან,
Ⴄნა დაშვრების, მსმენლისა ყურნიცა დავალდებიან;
Ⴅთქვენ ხელობანი ქვენანი, რომელნი ხორცთა ჰხვდებიან;
Ⴋართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდეს არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.
Ⴋიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა,
Ⴋით რომე შმაგობს მისისა ვერ-მიხვდომისა წყენითა;
Ⴆოგთა აქვს საღმრთო სიახლე, დაშვრების აღმაფრენითა,
Ⴉვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება კეკლუცთა ზედან ფრფენითა.
Ⴋიჯნურსა თვალად სიტურფე ჰმართებს, მართ ვითა მზეობა,
Ⴑიბრძნე, სიმდიდრე, სიუხვე, სიყმე და მოცალეობა,
Ⴄნა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.
Ⴅისცა ეს სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა.
Ⴋიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი;
Ⴋიჯნურობა სხვა რამეა, არ სიძვისა დასადარი:
Ⴈგი სხვაა, სიძვა სხვაა, შუა უზის დიდი მზღვარი,
Ⴌუვინ გაჰრევთ ერთმანერთსა! Ⴂესმას ჩემი ნაუბარი!
Ⴞამს მიჯნური ხანიერი, არ მეძავი, ბილწი, მრუში,
Ⴐა მოჰშორდეს მოყვარესა, გაამრავლოს სულთქმა, უში,
Ⴂული ერთსა დააჯეროს, კუშტი მიჰხვდეს, თუნდა ქუში;
Ⴋძულს უგულო სიყვარული, ხვევნა, კოცნა, მტლაშა-მტლუში.
Ⴀმა საქმესა მიჯნური ნუ უხმობს მიჯნურობასა:
Ⴃღეს ერთი უნდეს, ხვალე სხვა, სთმობდეს გაყრისა თმობასა;
Ⴄსე მღერასა ბედითსა ჰგავს ვაჟთა, ყმაწვილობასა.
Ⴉარგი მიჯნური იგია, ვინ იქმს სოფლისა თმობასა.
Ⴀრს პირველი მიჯნურობა არ-დაჩენა ჭირთა, მალვა,
Ⴇავის-წინა იგონებდეს, ნიადაგმცა ჰქონდა ხალვა,
Ⴘორით ბნედა, შორით კვდომა, შორით დაგვა, შორით ალვა,
Ⴃათმოს წყრომა მოყვრისაგან, მისი ჰქონდეს შიში, კრძალვა.
Ⴞამს, თავისსა ხვაშიადსა არვისთანა ამჟღავნებდეს,
Ⴀრ ბედითად «ჰაის» ზმიდეს, მოყვარესა აყივნებდეს,
Ⴀრსით უჩნდეს მიჯნურობა, არასადა იფერებდეს,
Ⴋისთვის ჭირი ლხინად უჩნდეს, მისთვის ცეცხლსა მოიდებდეს.
Ⴋას უშმაგო ვით მიენდოს, ვინ მოყვარე გაამჟღავნოს?
Ⴀმის მეტი რამცა ირგო: მას ავნოს და თვითცა ივნოს.
Ⴐათამცაღა ასახელა, რა სიტყვითა მოაყივნოს?
Ⴐა ჰგავა, თუ მოყვარესა კაცმან გული არ ატკივნოს!
Ⴋიკვირს, კაცი რად იფერებს საყვარლისა სიყვარულსა:
Ⴅინცა უყვარს, რად აყივნებს მისთვის მკვდარსა, მისთვის წყლულსა?!
Ⴇუ არ უყვარს, რად არა სძულს? Ⴐად აყივნებს, რაცა სძულსა?!
Ⴀვსა კაცსა ავი სიტყვა ურჩევნია სულსა, გულსა.
Ⴇუ მოყვარე მოყვრისათვის ტირს, ტირილსა ემართლების;
Ⴑიარული, მარტოობა ჰშვენის, გაჭრად დაეთვლების;
Ⴈგონებდეს, მისგან კიდე ნურაოდეს მოეცლების,
Ⴀრ დააჩნდეს მიჯნურობა, სჯობს, თუ კაცსა ეახლების.
Ⴀმბავი Ⴐოსტევან არაბთა მეფისა
Ⴈყო Ⴀრაბეთს Ⴐოსტევან, მეფე Ⴖმრთისაგან სვიანი,
Ⴋაღალი, უხვი, მდაბალი, ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი.
Ⴋოსამართლე და მოწყალე, მორჭმული, განგებიანი,
Ⴇვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი.
Ⴑხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული,
Ⴑოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
Ⴋან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
Ⴁრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
Ⴋისი სახელი — Ⴇინათინ, არს ესე საცოდნარია!
Ⴐა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
Ⴋეფემან იხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
Ⴂვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
Ⴓბრძანა: «Ⴂკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
Ⴐა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
Ⴈგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
Ⴋზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.
«Ⴋე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
Ⴃღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
Ⴐაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?!
Ⴙემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია».
Ⴅაზირთა ჰკადრეს: «Ⴋეფეო, რად ჰბრძანეთ Ⴇქვენი ბერობა?
Ⴅარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა:
Ⴋისივე ჰმეტობს ყოველსა სული ტურფა ფერობა.
Ⴋთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!
«Ⴋაგას ნუ ჰბრაძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
Ⴇქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
Ⴞამს განაღამცა საქმნელად, რაცა Ⴇქვენ გულსა გლმობია:
Ⴑჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია.
«Ⴇუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ Ⴖმრთისა დანაბადია;
Ⴀრ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
Ⴘუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
Ⴊეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».
Ⴀვთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა,
Ⴑაროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
Ⴟერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
Ⴋას Ⴇინათინის შვენება ჰკლევდის წამწამთა ჯარისა.
Ⴂულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
Ⴐა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
Ⴌახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
Ⴑაბრალოა, სიყვარული კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!
Ⴐა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
Ⴀვთანდილს მიჰხვდა სიამე, ვსება სჭირს მას აქ ალისა;
Ⴇქვა: «Ⴆედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
Ⴌუთუ მით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!»
Ⴀრაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«Ⴇინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
Ⴋან განანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან.
Ⴋოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»
Ⴋოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა:
Ⴀვთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
Ⴅაზირი Ⴑოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
Ⴋათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «Ⴓთქმელია ფასისა!»
Ⴇინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
Ⴃასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
Ⴋისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
Ⴕალი მზებრ უჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზე-მხედველითა.
Ⴓკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
Ⴃალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
Ⴁუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
Ⴕალი ტირს და ცრემლსა აფრქვევს, ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
Ⴋამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
Ⴀმად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
Ⴋეფე სწვრთის: «Ⴋამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
Ⴀმისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა»
Ⴑხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული,
Ⴑოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
Ⴋან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
Ⴁრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
Ⴋისი სახელი — Ⴇინათინ, არს ესე საცოდნარია!
Ⴐა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
Ⴋეფემან იხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
Ⴂვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
Ⴓბრძანა: «Ⴂკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
Ⴐა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
Ⴈგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
Ⴋზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.
«Ⴋე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
Ⴃღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
Ⴐაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?!
Ⴙემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია».
Ⴅაზირთა ჰკადრეს: «Ⴋეფეო, რად ჰბრძანეთ Ⴇქვენი ბერობა?
Ⴅარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა:
Ⴋისივე ჰმეტობს ყოველსა სული ტურფა ფერობა.
Ⴋთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!
«Ⴋაგას ნუ ჰბრაძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
Ⴇქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
Ⴞამს განაღამცა საქმნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
Ⴑჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია.
«Ⴇუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ Ⴖმრთისა დანაბადია;
Ⴀრ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
Ⴘუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
Ⴊეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».
Ⴀვთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა,
Ⴑაროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
Ⴟერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
Ⴋას Ⴇინათინის შვენება ჰკლევდის წამწამთა ჯარისა.
Ⴂულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
Ⴐა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
Ⴌახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
Ⴑაბრალოა, სიყვარული კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!
Ⴐა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
Ⴀვთანდილს მიჰხვდა სიამე, ვსება სჭირს მას აქ ალისა;
Ⴇქვა: «Ⴆედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
Ⴌუთუ მით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!»
Ⴀრაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«Ⴇინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
Ⴋან განანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან.
Ⴋოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»
Ⴋოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა:
Ⴀვთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
Ⴅაზირი Ⴑოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
Ⴋათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «Ⴓთქმელია ფასისა!»
Ⴇინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
Ⴃასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
Ⴋისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
Ⴕალი მზებრ უჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზე-მხედველითა.
Ⴓკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
Ⴃალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
Ⴁუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
Ⴕალი ტირს და ცრემლსა აფრქვევს, ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
Ⴋამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
Ⴀმად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
Ⴋეფე სწვრთის: «Ⴋამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
Ⴀმისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა».
Ⴓბრძანა: «Ⴌუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი:
Ⴃღეს შენ ხარ მეფე Ⴀრაბეთს, ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
Ⴀქათგან ესე სამეფო შენი არს მართ მონდობილი.
Ⴞარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა, იყავ წყნარი და ცნობილი!
«Ⴅარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების,
Ⴃიდთა და წვრილთა წყალობა შენმცა ნუ მოგეწყინების!
Ⴓხვი ახსნილსა დააბამს, იგი თვით ების, ვინ ების.
Ⴓხვად გასცემდი, ზღვათაცა შესდის და გაედინების.
«Ⴋეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია;
Ⴓხვსა ჰმორჩილობს ყოველი, იგიცა, ვინ ორგულია;
Ⴑმა-ჭამა — დიდად შესარგი, დება რა სავარგულია?!
Ⴐასაცა გასცემ, შენია; რას არა, დაკარგულია!»
Ⴀმა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
Ⴗურსა უპყრობდა, ისმენდა, წვრთასა არ მოიწყინებდა;
Ⴋეფე სმასა და მღერასა იქმს, მეტად მოილხინებდა;
Ⴇინათინ მზესა სწუნობდა, მაგრა მზე თინათინებდა.
Ⴋოიხმო მისი გამზრდელი, ერთგული, ნაერთგულევი,
Ⴓბრძანა: «Ⴙემი საჭურჭლე, შენგან დანაბეჭდულევი,
Ⴋომართვი ჩემი ყველაი, ჩემი ნაუფლისწულევი».
Ⴋოართვეს. Ⴂასცა უზომო, უანგარიშო, ულევი.
Ⴋას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა,
Ⴐომე სრულად ამოაგებს მცირესა და დიდებულსა.
Ⴋერმე ბრძანა: «Ⴅიქმ საქმესა, მამისაგან სწავლებულსა,
Ⴙემსა ნუვინ ნუ დაჰმალავს საჭურჭლესა დადებულსა».
Ⴓბრძანა: «Ⴜადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია!
Ⴀმილახორო, მოასხი რემა, ჯოგი და ცხენია!»
Ⴋოიღეს, გასცა უზომო, სიუხვე არ მოსწყენია.
Ⴊარსა ჰხვეტდიან ლაშქარნი, მართ ვითა მეკობრენია.
Ⴀლაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა,
Ⴋას ტაიჭსა არაბულსა, ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა;
Ⴐომე ჰგვანდა სიუხვითა ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა,
Ⴀრ დაარჩენს ცალიერსა არ ყმასა და არცა ქალსა.
Ⴃღე ერთ გარდახდა; პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
Ⴌადიმად მსხდომთა ლაშქართა მუნ დიდი შემოყრილობა;
Ⴋეფემან თავი დაჰკიდა და ჰქონდა დაღრეჯილობა.
«Ⴌეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?», შექმნეს ამისი ცილობა.
Ⴇავსა ზის პირ-მზე Ⴀვთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
Ⴑპათა სპასპეტი, ჩაუქი, ვითა ვეფხი და ლომია;
Ⴅაზირი ბერი Ⴑოგრატი თვით მასთანავე მჯდომია.
Ⴇქვეს, თუ: «Ⴐა უმძიმს მეფესა, ანუ რად ფერი ჰკრთომია?»
Ⴇქვეს, თუ: «Ⴋეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა,
Ⴇვარა აქა სამძიმარი მათი ყოლა არა ქმნილა».
Ⴀვთანდილ თქვა: «Ⴑოგრატ, ვჰკითხოთ, გვითხრას, რადმცა შეგვეცილა?
Ⴅჰკადროთ რამე სალაღობო, რასათვისმცა გაგვაწბილა?»
Ⴀდგეს Ⴑოგრატ და Ⴀვთანდილ ტანითა მით კენარითა,
Ⴇვითო აივსეს ჭიქები, მივლენ ქცევითა წყნარითა,
Ⴜინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით, პირითა მოცინარითა.
Ⴅაზირი ლაღობს ენითა, წყლიანად მოუბნარითა:
«Ⴃაგიღრეჯია, მეფეო, აღარ გიცინის პირიო.
Ⴋართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე თქვენი მძიმე და ძვირიო,
Ⴗველასა გასცემს ასული Ⴇქვენი საბოძვარ-ხშირიო;
Ⴗოლამცა მეფედ ნუ დასვი! Ⴇავსა რად უგდე ჭირიო?»
Ⴐა მეფემან მოისმინა, გაცინებით შემოჰხედნა,
Ⴂაუკვირდა: ვით მკადრაო, ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!
«Ⴉარგა ჰქმენო, — დაუმადლა, წყალობანი უიმედნა, —
Ⴙემი ზრახვა სიძუნწისა, ტყუის, ვინცა დაიყბედნა!
«Ⴄგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია:
Ⴑიბერე მახლავს, დავლიენ სიყმაწვილისა დღენია,
Ⴉაცი არ არის, სითგანცა საბრძანებელი ჩვენია,
Ⴐომე მას ჩემგან ესწავლნეს სამამაცონი ზნენია.
«Ⴄრთაი მიზის ასული, ნაზარდი სათუთობითა;
Ⴖმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი, — ვარ საწუთროსა თმობითა, —
Ⴀნუმცა მგვანდა მშვილდოსნად, ანუ კვლა ბურთაობითა;
Ⴚოტასა შემწევს Ⴀვთანდილ ჩემგანვე ნაზარდობითა».
Ⴗმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა,
Ⴇავ-მოდრეკით გაიღიმნა, გაცინება დაუშვენდა,
Ⴇეთრთა კბილთათ გამომაკრთალსა შუქსა ველთა მოაფენდა.
Ⴋეფე ჰკითხავს: «Ⴐას იცინი, ანუ ჩემგან რას შეგრცხვენდა?»
Ⴉვლა უბრძანა: «Ⴇავსა ჩემსა, რას იცინი, რად დამგმეო?»
Ⴗმამან ჰკადრა: «Ⴋოგახსენებ და ფარმანი მიბოძეო,
Ⴐაცა გკადრო, არ გეწყინოს, არ გაჰრისხდე, არ გასწყრეო,
Ⴀრ გამხადო კადნიერად, არ ამიკლო ამათზეო».
Ⴓბრძანა: «Ⴐადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა!»
Ⴔიცა მზე Ⴇინათინისა, მის მზისა მოწუნარისა.
Ⴀვთანდილ იტყვის: «Ⴃავიწყო კადრება საუბნარისა:
Ⴌუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა, თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.
«Ⴋიწაცა თქვენი Ⴀვთანდილ თქვენს წინა მშვილდოსანია;
Ⴌაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ მოწმად თქვენნივე ყმანია;
Ⴋოასპარეზედ ვინ მგავსო? — ცუდნიღა უკუთქმანია.
Ⴂარდამწყვედელი მისიცა ბურთი და მოედანია!»
— «Ⴋე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა მაგისა დაცილებასა.
Ⴁრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქმო შედრეკილობა-კლებასა,
Ⴉარგთა ყმათასა ვიქმოდეთ მოწმად ჩვენთანა ხლებასა,
Ⴋერმე გამოჩნდეს მოედანს, ვისძი უთხრობდენ ქებასა!»
Ⴀვთანდილცა დაჰმორჩილდა, საუბარი გარდაწყვიდეს,
Ⴈცინოდეს, ყმაწვილობდეს, საყვარლად და კარგად ზმიდეს,
Ⴌაძლევიცა გააჩინეს, ამა პირსა დაასკვნიდეს:
«Ⴅინცა იყოს უარესი, თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!»
Ⴉვლა ბრძანა: «Ⴋონა თორმეტი შევსხათ ჩვენთანა მარებლად,
Ⴇორმეტი ჩვენად ისრისა მომრთმევლად, მოსახმარებლად, —
Ⴄრთაი შენი Ⴘერმადინ არს მათად დასადარებლად, —
Ⴌასროლ-ნაკრავსა სთვალვიდენ უტყუვრად, მიუმცდარებლად».
Ⴋონადირეთა უბრძანა: «Ⴋინდორნი მოიარენით,
Ⴃასცევით ჯოგი ნადირთა, თავნი ამისთვის არენით».
Ⴊაშქარნი სამზოდ აწვივნეს: «Ⴋოდით და მოიჯარენით».
Ⴂაყარეს სმა და ნადიმი. Ⴋუნ ამოდ გავიხარენით.
Ⴐოსტევან მეფისაგან და Ⴀვთანდილისაგან ნადირობა
Ⴃილასა ადრე მოვიდა იგი ნაზარდი სოსანი,
Ⴛოწეულითა მოსილი, პირად ბროლ-ბადახშოსანი,
Ⴎირ-ოქრო რიდე ეხვია, ჰშვენოდა ქარქაშოსანი,
Ⴋეფესა გასლვად აწვევდა, მოდგა თეთრ-ტაიჭოსანი.
Ⴘეეკაზმა მეფე, შეჯდა, ნადირობას გამოვიდეს;
Ⴋგრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს, ალყას გარე შემოჰკრვიდეს;
Ⴆეიმი და ზარი იყო, სპანი ველთა დაჰფარვიდეს,
Ⴌაძლევისა მათისათვის ისროდეს ერთგან სრვიდეს.
Ⴓბრძანა: «Ⴋონა თორმეტი მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,
Ⴋშვილდსა ფიცხელსა მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,
Ⴌაკრავსა შეადარებდით, ნასროლსა დასთვალვიდითა!»
Ⴃაიწყო მოსლვა ნადირმან ყოვლთა მინდორთა კიდითა.
Ⴋოვიდა ჯოგი ნადირთა ანგარიშ-მიუწთომელი:
Ⴈრემი, თხა და კანჯარი, ქურციკი მაღლა მხლტომელი.
Ⴋას პატრონ-ყმანი გაუხდეს, ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!
Ⴀჰა მშვილდი და ისარი და მკლავი დაუშრომელი!
Ⴚხენთა მათთა ნატერფალნი მზესა შუქთა წაუხმიდეს.
Ⴋიჰხოცდეს და მიისროდეს, მინდორს სისხლთა მიასხმიდეს,
Ⴐა ისარი დაელივის, მონანი-ყე მოართმიდეს.
Ⴋხეცნი, მათგან დაკოდილნი, წაღმა ბიჯსა ვერ წასდგმიდეს.
Ⴈგი ველი გაირბინეს, ჯოგი წინა შემოისხეს,
Ⴃახოცეს და ამოწყვიდეს, ცათა Ⴖმერთი შეარისხეს,
Ⴅელნი წითლად შეეღებნეს, ნადირთაგან სისხლი ისხეს.
Ⴀვთანდილის შემხედველთა: «Ⴠგავსო ალვას, Ⴄდემის ხეს».
Ⴈგი მინდორი დალიეს, მართ მათგან განარბენია,
Ⴋინდორსა იქით წყალი დის და წყლისა პირსა კლდენია.
Ⴌადირნი ტყესა შეესწრნეს, სადა ვერა რბის ცხენია.
Ⴈგი მაშვრალნი ორნივე მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.
Ⴄრთმანერთსა, თუ: «Ⴋე გჯობო», სიცილით ეუბნებოდეს,
Ⴀმხანაგობდეს, ლაღობდეს, იქით და აქათ დგებოდეს.
Ⴋერმე მოვიდეს მონანი, რომელნი უკან ჰყვებოდეს,
Ⴓბრძანა: «Ⴇქვითო მართალი, ჩვენ თქვენგან არ გვეთნებოდეს».
Ⴋონათა ჰკადრეს: «Ⴋართალსა გკადრებთ და ნუ გემცთარებით;
Ⴋეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით შენსა მაგისა დარებით,
Ⴀწვეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ, — ვერად ვერ მოგეხმარებით, —
Ⴅისგან ნაკრავნი გვინახვან მხეცნი ვერ წაღმა წარებით.
«Ⴍრთავე ერთგან მოკლული ყველაი ასჯერ ოცია,
Ⴋაგრა Ⴀვთანდილს ოცითა უფროსი დაუხოცია:
Ⴀრ დასცთომია ერთიცა, რაც ოდენ შეუტყორცია,
Ⴇქვენი მრავალი მიწითა დასვრილი დაგვიხოცია».
Ⴋეფესა ესე ამბავი უჩნს, ვითა მღერა ნარდისა,
Ⴓხარის ეგრე სიკეთე მისისა განაზარდისა,
Ⴀქვს მიჯნურობა ამისი, ვითა ბულბულსა ვარდისა,
Ⴑიცილით ლაღობს, მიეცა გულით ამოსლვა დარდისა.
Ⴈგი ორნივე საგრილად გარდახდეს ძირსა ხეთასა.
Ⴊაშქართა შექმნეს მოდენა, მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.
Ⴀხლოს უთქს მონა თორმეტი, უმხნესი სხვათა მხნეთასა.
Ⴇამაშობდეს და უჭვრეტდეს წყალსა და პირსა ტყეთასა.
Ⴌახვა არაბთა მეფისაგან მის ყმისა Ⴅეფხისტყაოსნისა
Ⴌახეს უცხო მოყმე ვინმე, ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,
Ⴘავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,
Ⴞშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.
Ⴚრემლსა ვარდი დაეთრთვილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.
Ⴋას ტანსა კაბა ემოსა, გარე-თმა ვეფხის ტყავისა,
Ⴅეფხის ტყავისა ქუდივე იყო სარქმელი თავისა,
Ⴞელთა ნაჭედი მათრახი ჰქონდა უსხოსი მკლავისა;
Ⴌახეს და ნახვა მოუნდა უცხოსა სანახავისა.
Ⴜავიდა მონა საუბრად მის ყმისა გულ-მდუღარისად,
Ⴇავ-ჩამოგდებით მტირლისა, არ ჭვრეტით მოლიზღარისად, —
Ⴋუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა, ჰგია გიშრისა ღარი სად, —
Ⴀხლოს მივიდა, მოსცალდა სიტყვისა თქმად აღარისად.
Ⴅერა ჰკადრა საუბარი, მონა მეტად შეუზარდა,
Ⴃიდხან უჭვრეტს გაკვირვებით, თუცა გული უმაგარდა;
Ⴋოახსენა: «Ⴂიბრძანებსო», ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.
Ⴈგი ტირს და არა ესმის მისგან, გაუუმეცარდა.
Ⴋის მონისა არა ესმა სიტყვა, არცა ნაუბარი,
Ⴋათ ლაშქართა ზახილისა იყო ერთობ უგრძნობარი,
Ⴓცხოდ რადმე ამოსკვნოდა გული ცეცხლთა ნადებარი,
Ⴚრემლსა სისხლი ერეოდა, გასდის, ვითა ნაგუბარი.
Ⴑხვაგან ქრის მისი გონება, მისმან თავისა წონამან!
Ⴄსე მეფისა ბრძანება ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.
Ⴀრცა დააგდო ტირილი, არცა რა გაიგონა მან,
Ⴀრცა გახლიჩა ბაგეთათ თავი ვარდისა კონამან.
Ⴐა პასუხი არა გასცა, მონა გარე შემობრუნდა,
Ⴐოსტანს ჰკადრა: «Ⴘემიტყვია, იმას თქვენი არა უნდა;
Ⴇვალნი მზეებრ გამირეტდეს, გული მეტად შემიძრწუნდა,
Ⴅერ ვასმინე საუბარი, მით დავყოვნე ხანი მუნ, და».
Ⴋეფე გაკვირდა, გა-ცა-წყრა, გული უც მისთვის მწყრომარე;
Ⴂაგზავნა მონა თორმეტი მისი წინაშე მდგომარე,
Ⴓბრძანა: «Ⴞელთა აიღეთ აბჯარი თქვენ საომარე,
Ⴋიდით და აქა მომგვარეთ, ვინ არის იქი მჯდომარე».
Ⴋონანი მიდგეს, მივიდეს, გახდა აბჯრისა ჩხარია;
Ⴋაშინღა შეკრთა იგი ყმა, ტირს, მეტად გულ-მდუღარია,
Ⴇვალნი მოარნა ყოველგან, ნახა ლაშქართა ჯარია,
Ⴄრთხელ ესე თქვა: «Ⴅა მეო!», სხვად არას მოუბარია.
Ⴇვალთა ხელი უკუივლო, ცხელნი ცრემლნი მოიწურნა,
Ⴞრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა, მკლავნი გაიმამაცურნა,
Ⴚხენსა შეჯდა, — მონათამცა საუბარნი რად იყურნა! —
Ⴑხვასა მხარსა გაემართა, მათი ჭირი არ განკურნა.
Ⴋონათა ხელი გამართეს მის ყმისა შესაპყრობელად.
Ⴋან, გლახ, იგინი დახადნა მტერთაცა საწყალობელად:
Ⴠკრა ერთმანერთსა, დახოცნა თავსა ხელ-აღუპყრობელად,
Ⴆოგსა გადაჰკრის მათრახი მკერდამდის გასაპობელად.
Ⴋეფე გაწყრა, გაგულისდა, ლაშქარნიცა შეუზახნა;
Ⴋან მდევართა მიწევნამდის არ უჭვრიტნა, არცა ნახნა,
Ⴐაზომნიცა მიეწივნეს, ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,
Ⴉაცი კაცსა შემოსტყორცა, როსტან ამად ივაგლახნა.
Ⴘესხდეს მეფე და Ⴀვთანდილ მის ყმისა მისაწეველად.
Ⴈგი ლაღი და უკადრი მივა ტანისა მრხეველად,
Ⴒაიჭი მიუქს მერანსა, მიეფინების მზე ველად,
Ⴘეიგნა მისლვა მეფისა მისად უკანა მდეველად.
Ⴐა ცნა, მეფე მოვიდაო, ჰკრა მათრახი მისსა ცხენსა.
Ⴋასვე წამსა დაიკარგა, — არ უნახავს თვალსა ჩვენსა, —
Ⴠგვანდა ქვესკნელს ჩაძრომილსა ანუ ზეცად ანაფრენსა;
Ⴄძებდეს და ვერ ჰპოვებდეს კვალსა მისგან წანარბენსა.
Ⴉვალი ძებნეს და უკვირდა ვერ-პოვნა ნაკვალევისა,
Ⴀგრე კვალ-წმიდად წარხდომა კაცისა, ვითა დევისა;
Ⴊაშქარნი მკვდართა სტიროდეს, სწრაფა აქვს წყლულთა ხვევისა.
Ⴋეფემან ბრძანა: «Ⴅნახეო მიზეზი ლხინთა ლევისა».
Ⴁრძანა: «Ⴖმერთსა მოეწყინა აქანამდის ჩემი შვება,
Ⴀმად მიყო სიამისა სიმწარითა დანავღლება,
Ⴑიკვდილამდის დამაწყლულა, ვერვის ძალ-უც განკურნება.
Ⴋასვე მადლი! Ⴄსე იყო წადილი და მისი ნება».
Ⴄსე თქვა და შემობრუნდა, დაღრეჯილი წამოვიდა,
Ⴀრცაღა ჰკრა ასპარეზსა, ვამი ვამსა მოურთვიდა;
Ⴗველაკაი მოიშალა, სადაცა ვინ მხეცთა სრვიდა;
Ⴆოგთა თქვეს, თუ: «Ⴋართალია», ზოგი: «Ⴖმერთო!», უზრახვიდა.
Ⴋეფე საწოლს შემოვიდა სევდიანი, დაღრეჯილი;
Ⴋისგან კიდე არვინ შეჰყვა, Ⴀვთანდილ უჩნს ვითა შვილი.
Ⴗველაკაი გაიყარა, ჯალაბი ჩანს არ-დაჯრილი.
Ⴂაბედითდა სიხარული, ჩაღანა და ჩანგი ტკბილი.
Ⴇინათინს ესმა მამისა ეგეთი დაღრეჯილობა,
Ⴀდგა და კარსა მივიდა, — ჰქონდა მზისაცა ცილობა, —
Ⴋოლარე იხმო, უბრძანა: «Ⴛილია, თუ ღვიძილობა?»
Ⴋან მოახსენა: «Ⴃაღრეჯით ზის, სჭირსო ფერ-შეცვლილობა.
«Ⴄრთიღა ახლავს Ⴀვთანდილ, წინაშე უზის სკამითა;
Ⴓცხო ყმა ვინმე უნახავს, ასრე დაღრეჯით ამით ა».
Ⴇინათინ ბრძანა: «Ⴀწ წავალ, შესლვა არ ჩემგან ჟამით ა,
Ⴋიკითხოს, ჰკადრე: Ⴈყო-თქო აქა ერთისა წამითა».
Ⴞანი გამოხდა, იკითხა: «Ⴌეტარ, რასა იქმს ქალიო,
Ⴙემი ლხინი და ჯავარი, ჩემი სოფლისა წყალიო?»
Ⴋოლარე ჰკადრებს: «Ⴋოვიდა აწეღა ფერ-ნამკრთალიო,
Ⴃაღრეჯით გცნა და მიბრუნდა წინაშე მომავალიო».
Ⴓბრძანა, თუ: «Ⴜადი, უხმე! Ⴓმისობა ვით გავძლეო?
Ⴋოახსენე: «Ⴐად დაჰბრუნდი შენ, მამისა სიცოცხლეო?
Ⴋოდი, ჭმუნვა გამიქარვე, გულსა წყლულსა მეწამლეო,
Ⴂითხრა ჩემი სამიზეზო, მე თუ ლხინთა რად დავლეო»».
Ⴇინათინ ადგა, მივიდა, მიჰყვა მამისა ნებასა,
Ⴓგავს პირისა სინათლე მთვარისა მოვანებასა.
Ⴋამამან გვერდსა დაისვა, აკოცა ნება-ნებასა,
Ⴓბრძანა: «Ⴋახლავ რად არა, რად მელი მოყვანებასა?»
Ⴕალმან ჰკადრა: «Ⴞელმწიფეო, დაღრეჯილსა ვინცა გცნობდეს,
Ⴅინმცა გნახა კადნიერად, რაზომ გინდა ამაყობდეს!
Ⴇქვენნი აგრე დაღრეჯანი მნათობთაცა დაამხობდეს!
Ⴉაცმან საქმე მოიგვაროს, ვეჭვ, ჭმუნვასა ესე სჯობდეს».
Ⴓბრძანა: «Ⴘვილო, რაზომცა მჭირს საქმე სავაგლახია,
Ⴘენი ჭვრეტა და სიახლე ლხინადვე დამისახია,
Ⴋომაქარვები სევდისა, მართ ვითა მუფარახია.
Ⴅეჭვ, რა სცნა, შენცა მამართლო, ჩემი სულთქმა და ახია.
«Ⴓცხოსა და საკვირველსა ყმასა რასმე გარდვეკიდე,
Ⴋისმან შუქმან განანათლა სამყარო და ხმელთა კიდე.
Ⴐა უმძიმდა, არ ვიცოდი, ან ტიროდა ვისთვის კიდე;
Ⴙემად ნახვად არ მოვიდა, გავგულისდი, წავეკიდე.
«Ⴋე რა მნახა, ცხენსა შეჯდა, თვალთა ცრემლნი მოიხოცნა.
Ⴘესაპყრობლად შევუზახენ, სპანი სრულად დამიხოცნა,
Ⴅითა ეშმა დამეკარგა, არ კაცურად გარდამკოცნა,
Ⴟერთცა ესე არა ვიცი, ცხადი იყო, თუ მეოცნა.
«Ⴀწ ესე მიკვირს, რა იყო, ანუ რა ვნახე და რული!
Ⴋან დამიხოცა ლაშქარი, სისხლი ადინა ღვარული.
Ⴉაცად ხორცისად ვით ითქმის ისრე თვალთაგან ფარული?!
Ⴓცილოდ Ⴖმერთსა მოვსძულდი აქამდის მე მხიარული.
«Ⴒკბილნი მისნი წყალობანი ბოლოდ ასრე გამემწარნეს,
Ⴃამავიწყდა, რაცა დღენი მხიარულსა წამეარნეს.
Ⴗოვლმან პირმან ვაგლახ მიყოს, ვეღარავინ მინეტარნეს,
Ⴑადამდისცა დღენი მესხნენ, ვეღარამან გამახარნეს!»
Ⴕალმან ჰკადრა: «Ⴋოგახსენებ მე სიტყვასა დანაყბედსა:
Ⴠე მეფეო! Ⴐად ემდურვი ანუ Ⴖმერთსა, ანუ ბედსა?
Ⴐად დასწამებ სიმწარესა ყოველთათვის ტკბილად მხედსა?
Ⴁოროტიმცა რად შეექმნა კეთილისა შემოქმედსა?
«Ⴋე ამას ვარჩევ: მეფე ხარ, მეფეთა ზედა მფლობელი,
Ⴘორს არის თქვენი საზღვარი, ბრძანება-მიუთხრობელი.
Ⴂაგზავნე კაცი ყოველგან მისთა ამბავთა მცნობელი,
Ⴀდრე სცნობ, არის იგი ყმა შობილი, თუ უშობელი».
Ⴋოასხნეს კაცნი, გაგზავნეს ოთხთავე ცისა კიდეთა,
Ⴓბრძანეს: «Ⴜადით, პატიჟთა თავიმცა რად დაჰრიდეთა?
Ⴋონახეთ, ძებნეთ იგი ყმა, სხვად ნურად მოიცლიდეთა,
Ⴋისწერეთ წიგნი, სადაცა ვერ მისწვდეთ, ვერ მიხვიდეთა».
Ⴉაცნი წავიდეს, იარეს მათ ერთი წელიწადია,
Ⴋონახეს, ძებნეს იგი ყმა, იკითხეს კვლა და კვლა დია,
Ⴅერ ნახეს მისი მნახავი Ⴖმრთისაგან დანაბადია,
Ⴚუდად მაშვრალნი მოვიდეს, მათსავე გულსა ზადია.
Ⴋონათა ჰკადრეს: «Ⴋეფეო, ჩვენ ხმელნი მოვიარენით,
Ⴋაგრამ ვერ ვპოვეთ იგი ყმა, მით ვერა გავიხარენით,
Ⴋისსა მნახავსა სულ-დგმულსა კაცსა ვერ შევეყარენით,
Ⴙვენ ვერა გარგეთ, საქმენი სხვანი რამ მოიგვარენით».
Ⴋეფე ბრძანებს: «Ⴋართალ იყო ასული და ჩემი ძეო,
Ⴅნახე რამე ეშმაკისა სიცრუვე და სიბილწეო,
Ⴙემად მტერად წამოსრული, გარდმოჭრილი ზეცით ზეო.
Ⴂამიშვია შეჭირვება, არა მგამა ყოლა მეო».
Ⴄსე თქვა და სიხარულით თამაშობა ადიადა.
Ⴋგოსანი და მოშაითი უხმეს, პოვეს რაცა სადა.
Ⴃია გასცა საბოძვარი, ყველა დარბაზს შემოხადა.
Ⴋისი მსგავსი სიუხვითა ღმერთმან სხვამცა რა დაჰბადა!
«Ⴎირველ, ყმა ვარ, წასლვა მინდა პატრონისა სამსახურად, —
Ⴞამს მეფეთა ერთგულობა, ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, —
Ⴋერმე, ცეცხლი დაუვსია, აღარა მწვავს გულსა მურად.
Ⴞამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს ჭირს, მიუხდეს მამაცურად.
«Ⴅართ უმოყვრესნი მე და შენ ყოველთა პატრონ-ყმათასა,
Ⴀმისთვის გნუკევ სმენასა შენ ამა ჩემთა ხმათასა:
Ⴙემ წილ დაგაგდებ პატრონად, თავადად ჩემთა სპათასა,
Ⴀმა საქმესა ვერა ვიქმ მე განდობასა სხვათასა.
«Ⴊაშქართა და დიდებულთა ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი;
Ⴃარბაზს კაცსა გაჰგზავნიდი და ამბავსა მათსა სცნობდი,
Ⴜიგნსა სწერდი ჩემ მაგიერ, უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,
Ⴀქა სადმე არ-ყოფასა ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!
«Ⴊაშქრობა და ნადირობა შენი ჩემსა დაასახე,
Ⴀქათ სამ წელ მომიცადე, ხვაშიადი შემინახე,
Ⴋე ნუთუმცა შემოვბრუნდი, ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,
Ⴀრ მოვბრუნდე, მომიგლოვე, მიტირე და მივაგლახე.
«Ⴋაშინღა ჰკადრე მეფესა არ საქმე სასურვალია,
Ⴀცნობე ჩემი სიკვდილი, — იყავ მართ ვითა მთრვალია, —
Ⴋიჰხვდა-თქო საქმე, რომელი ყოვლთათვის გარდუვალია.
Ⴂლახაკთა მიეც საჭურჭლე, ოქრო, ვერცხლი და რვალია.
«Ⴋაშინ უფრო მომეხმარე, ამისგანცა უფრო მხნედ-რე,
Ⴌუთუ ადრე დამივიწყო? Ⴋახსენებდე ზედა-ზედ-რე!
Ⴋეტად კარგად დამიურვე, სული ჩემი შეივედრე,
Ⴆრდანი ჩემნი მოიგონენ, გული შენი მოიმდედრე».
Ⴐა მონამან მოისმინა, გაუკვირდა, შეეზარა,
Ⴇვალთათ ვითა მარგალიტი ცრემლი ცხელი გარდმოყარა,
Ⴋოახსენა: «Ⴓშენომან გულმან რამცა გაიხარა!
Ⴅიცი, რომე არ დასდგები, მაგას გიშლი ამად არა.
«Ⴙემად ნაცვლად დაგაგდებო», — ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?
Ⴐაგვარა ვქმნა პატრონობა? Ⴐამც გიფერე, რამც გიგვანე?
Ⴘენ მარტოსა გიგონებდე, მემცა მიწა ვიაკვანე!
Ⴑჯობს ორნივე გავიპარნეთ, წამოგყვები, წამიტანე!»
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴋომისმინე, მართლად გითხრობ, არა ჭრელად:
Ⴐა მიჯნური ველთა რბოდეს, მარტო უნდა გასაჭრელად.
Ⴋარგალიტი არვის მიჰხვდეს უსასყიდლოდ, უვაჭრელად,
Ⴉაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრითა დასაჭრელად.
«Ⴅისმცა ვუთხარ ხვაშიადი? Ⴘენგან კიდე არვინ ვარგა,
Ⴓშენოსა პატრონობა ვის მივანდო, ვინ იქმს კარგა?
Ⴑანაპირო გაამაგრე, მტერმან ახლოს ვერ იბარგა,
Ⴉვლა ნუთუმცა შემოვიქეც, Ⴖმერთმან სრულად არ დამკარგა.
«Ⴔათერაკი სწორად მოჰკლავს, ერთი იყოს, თუნდა ასი;
Ⴋარტოობა ვერას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;
Ⴀქათ სამ წელ არ მოვიდე, მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;
Ⴜიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდენ, ვინცა იყოს ჩემი ხასი».
Ⴇინათინისაგან Ⴀვთანდილის გაგზავნა მის ყმის საძებრად
Ⴀვთანდილ ჯდა მარტო საწოლს, ეცვა ოდენ მართ პერანგი,
Ⴈმღერდა და იხარებდა, წინა ედგა ერთი ჩანგი.
Ⴘემოვიდა მას წინაშე Ⴇინათინის მონა ზანგი,
Ⴋოახსენა: «Ⴂიბრძანებსო ტანი ალვა, პირი მანგი».
Ⴀვთანდილს მიჰხვდა მოსმენა საქმისა სანატრელისა,
Ⴀდგა და კაბა ჩაიცვა, მჯობი ყოვლისა ჭრელისა;
Ⴓხარის შეყრა ვარდისა, არ ერთგან შეუყრელისა.
Ⴀმოა ჭვრეტა ტურფისა, სიახლე საყვარელისა!
Ⴀვთანდილ ლაღი, უკადრი მივა, არვისგან ჰრცხვენოდა,
Ⴋას ნახავს, ვისთა ვამთაგან ცრემლი მრავალჯერ სდენოდა;
Ⴈგი უებრო ქუშად ჯდა, ელვისა მსგავსად შვენოდა,
Ⴋთვარესა მისთა შუქთაგან უკუნი გარდაჰფენოდა.
Ⴂაძრცვილსა ტანსა ემოსნეს ყარყუმნი უსაპირონი,
Ⴄბურნეს მოშლით რიდენი, ფასისა თქმად საჭირონი,
Ⴠშვენოდეს შავნი წამწამნი, გულისა გასაგმირონი,
Ⴋას თეთრსა ყელსა ეხვივნეს გრძლად თმანი არ-უხშირონი.
Ⴃაღრეჯით იყო მჯდომარე ძოწეულითა რიდითა;
Ⴀვთანდილს უთხრა დაჯდომა წყნარად, ცნობითა მშვიდითა.
Ⴋონამან სელნი დაუდგნა, დაჯდა კრძალვით და რიდითა.
Ⴎირის-პირ პირსა უჭვრეტდა, სავსე ლხინითა დიდითა.
Ⴕალმა უბრძანა: «Ⴆარი მლევს მე ამისისა თხრობისა;
Ⴋწადდა არა-თქმა, რომლისა ღონე არა მაქვს თმობისა,
Ⴋაგრა იცია მიზეზი შენისა აქა ხმობისა,
Ⴐად ვზი ქუშად და დაღრეჯით ასრე მიხდილი ცნობისა?»
Ⴗმამან ჰკადრა: «Ⴑაზაროსა ჩემგან თქმაღა ვით იქმნების?
Ⴋზესა მთვარე შეეყაროს, დაილევის, და-ცა-ჭნების;
Ⴀზრად არად აღარა მცალს, თავი ჩემი მეგონების,
Ⴇქვენვე ბრძანეთ, რაცა გიმძიმს, ანუ რაცა გეკურნების».
Ⴕალმან უთხრა საუბარი კეკლუც-სიტყვად, არ დუხჭირად;
Ⴈტყვის: «Ⴇუცა აქანამდის ჩემგან შორს ხარ დანამჭირად,
Ⴂიკვირს, მოგხვდა წამის ყოფით საქმე შენგან საეჭვი რად,
Ⴋაგრა გითხრა პირველ ხვალმე, სენი მე მჭირს რაცა ჭირად.
«Ⴂახსოვს, ოდეს შენ და როსტანს მინდორს მხეცი დაგეხოცა,
Ⴗმა გენახა უცხო ვინმე, რომე ცრემლი მოეხოცა?
Ⴋას უკანით გონებამან მისმან ასრე დამამხოცა,
Ⴘენ გენუკვი მონახვასა, კიდით კიდე მოჰლახო ცა.
«Ⴀქანამდის ნაუბარსა თუცა ვერას ვერ გეტყვია,
Ⴋაგრა შორით სიყვარული შენგან ჩემი შემიტყვია,
Ⴅიცი, რომე გაუწყვედლად თვალთათ ცრემლი გისეტყვია,
Ⴘეუპყრიხარ სიყვარულსა, გული შენი დაუტყვია.
«Ⴀსრე გითხრა, სამსახური ჩემი გმართებს ამად ორად:
Ⴎირველ, ყმა ხარ, ხორციელი არვინა გვყავს შენად სწორად,
Ⴋერმე, ჩემი მიჯნური ხარ, დასტურია, არ ნაჭორად;
Ⴜადი, იგი მოყმე ძებნე, ახლოს იყოს, თუნდა შორად.
«Ⴘენგან ჩემი სიყვარული ამით უფრო გაამყარე,
Ⴐომე დამხსნა შეჭირვება, ეშმა ბილწი ასაპყარე.
Ⴂულსა გარე საიმედო ია მორგე, ვარდი ყარე,
Ⴋერმე მოდი, ლომო, მზესა შეგეყრები, შემეყარე.
«Ⴑამსა ძებნე წელიწადსა იგი შენი საძებარი;
Ⴠპოვო, მოდი გამარჯვებით, მხიარულად მოუბარი;
Ⴅერა ჰპოვებ, დავიჯერებ, იყო თურე უჩინარი;
Ⴉოკობი და დაუფრჭვნელი ვარდი დაგხვდე დაუმჭნარი.
«Ⴔიცით გითხრობ: შენგან კიდე თუ შევირთო რაცა ქმარი,
Ⴋზეცა მომხვდეს ხორციელი, ჩემთვის კაცად შენაქმარი,
Ⴑრულად მოვსწყდე სამოთხესა, ქვესკნელს ვიყო დასანთქმარი,
Ⴘენი მკლვიდეს სიყვარული, გულსა დანა ასაქმარი».
Ⴋოახსენა ყმამან: «Ⴋზეო, ვინ გიშერი აწამწამე,
Ⴑხვა პასუხი რამცა გკადრე, ანუ რამცა შევიწამე?
Ⴋე სიკვდილსა მოველოდი, შენ სიცოცხლე გამიწამე,
Ⴅითა მონა, სამსახურად გაღანამცა წავე, წა, მე!»
Ⴉვლაცა ჰკადრა: «Ⴀჰა, მზეო, რათგან Ⴖმერთმან მზედ დაგბადა,
Ⴋით გმორჩილობს, ზეციერი მნათობია რაცა სადა;
Ⴋე რომ თქვენგან მოვისმინე წყალობანი, მედიადა.
Ⴅარდი ჩემი არ დაჭნების, შუქი შენი იეფად ა».
Ⴉვლა შეჰფიცეს ერთმანერთსა, დააპირეს ესე პირი,
Ⴂასალდეს და გაამრავლეს საუბარი სიტყვა-ხშირი,
Ⴂაადვილდა, აქანამდის გარდეხადა რაცა ჭირი,
Ⴇეთრთა კბილთათ გამოჰკრთების თეთრი ელვა ვითა ჭვირი.
Ⴄრთგან დასხდეს, ილაღობეს, საუბარი ასად აგეს,
Ⴁროლ-ბადახში შეხვეული და გიშერი ასადაგეს;
Ⴗმა ეტყვის, თუ: «Ⴘენთა მჭვრეტთა თავი ხელი, ა, სად აგეს!
Ⴚეცხლთა, მანდით მოდებულთა, გული ჩემი ასადაგეს».
Ⴗმა წავიდა, სიშორესა თუცა მისსა ვერ გასძლებდა,
Ⴓკუღმავე იხედვიდა, თვალთა რეტად აყოლებდა,
Ⴁროლსა სეტყვს და ვარდსა აზრობს, ტანსა მჭევრსა ათრთოლებდა,
Ⴂული ჰქონდა გულისათვის, სიყვარულსა ავალებდა.
Ⴇქვა: «Ⴋზეო, ვარდსა სიშორე შენი დამაჩნდეს ეს ადრე,
Ⴁროლი და ლალი გასრულვარ ქარვისა უყვითლესად-რე.
Ⴋაშინ რაღა ვქმნა, ვერ-ჭვრეტა რა მომხვდეს კვლა უგრძესად-რე!
Ⴞამს მოყვრისათვის სიკვდილი, ესე მე დამიც წესად-რე».
Ⴑაწოლს დაწვა, ტირს, მტირალსა ცრემლი ძნელად ეხოცების,
Ⴅითა ვერხვი ქარისაგან, ირხევის და იკეცების;
Ⴐა მიჰლულნის, სიახლევე საყვარლისა ეოცების,
Ⴘეკრთის, დიდნი დაიზახნის, მით პატიჟი ეოცების.
Ⴋოშორვება საყვარლისა მას შეჰქმნოდა მისად ღაზოდ,
Ⴚრემლსა ვითა მარგალიტსა ჰყრის ვარდისა დასანაზოდ.
Ⴐა გათენდა, შეეკაზმა მისთა მჭვრეტთა სალამაზოდ,
Ⴚხენსა შეჯდა, გაემართა, დარბაზს მივა სადარბაზოდ.
Ⴃარბაზს ეჯიბი შეგზავნა, მართ მისგან შენარონია,
Ⴘესთვალა: «Ⴂკადრებ, მეფეო, მე ესე გამიგონია;
Ⴗოველი პირი მიწისა თქვენ ხრმლითა დაგიმონია,
Ⴀწ თუ სჯობს, ესე ამბავი ცნან, რაცა გარემონია.
«Ⴋე წავიდე, მოვიარო, ვილაშქრო და ვინაპირო,
Ⴇინათინის ხელმწიფობა მტერთა თქვენთა გულსა ვჰგმირო,
Ⴋორჩილ-ქმნილი გავახარო, ურჩი ყოვლი ავატირო,
Ⴛღვენნი გკადრნე ზედა-ზედა, არ სალამი დავაძვირო».
Ⴋეფესა ეთქვა ამისი დიადი მადრიელობა,
Ⴄბრძანა: «Ⴊომო, არა გჭირს შენ ომთა გარდუხდელობა,
Ⴀწ მაგა შენსა თათბირსა ჰგავსო შენივე ქველობა.
Ⴜა, მაგრა მომხვდეს, რაღა ვქმნა, თუ სიშორისა გრძელობა!»
Ⴗმა შევიდა, თაყვანის-სცა, მადლი რამე მოახსენა:
«Ⴞელმწიფეო, მიკვირს, ქება რად იკადრეთ ჩემი Ⴇქვენა?!
Ⴀწ ნუთუმცა კვლა ნახვითა Ⴖმერთმან ბნელი გამითენა,
Ⴎირი Ⴇქვენი მხიარული მხიარულსა კვლა მიჩვენა!».
Ⴋეფე ყელსა მოეკიდა, გარდაკოცნა ვითა შვილი.
Ⴑხვა მათებრი არ ყოფილა არ გამზრდელი, არ გაზრდილი!
Ⴗმა ადგა და წამოვიდა, მას დღე მათი ჩანს გაყრილი;
Ⴐოსტან მისთვის აატირა გონიერი გული, ლბილი.
Ⴂამოემართა Ⴀვთანდილ, მოყმე მხნე, ლაღად მავალი.
Ⴍც დღე იარა, ღამეცა დღეზედა წაჰრთო მრავალი.
Ⴈგია ლხინი სოფლისა, იგია ნივთი და ვალი,
Ⴀრ მისცილდება Ⴇინათინ მისი მას, ვისგან სწვავ ალი.
Ⴐა მოვიდა, სიხარული შიგან გახდა სამეფოსა.
Ⴋოეგებნეს დიდებულნი, ძღვენსა სძღვნიდეს იეფოსა.
Ⴈგი პირ-მზე არ მოსცთების სიარულსა სასწრაფოსა.
Ⴋიჰხვდეს მყოფნი მას წინაშე სიხარულსა სადაფოსა.
Ⴕალაქი ჰქონდა მაგარი საზაროდ სანაპიროსა,
Ⴂარე კლდე იყო, გიამბობ ზღუდესა უქვიტკიროსა.
Ⴗმამან მუნ დაყო სამი დღე ამოსა სანადიროსა,
Ⴂაზრდილი მისი Ⴘერმადინ დაისვა სავაზიროსა.
Ⴄსეა მონა Ⴘერმადინ, ზემოთცა სახელ-დებული,
Ⴇანა-შეზრდილი, ერთგული და მისთვის თავ-დადებული.
Ⴋან არ იცოდა აქამდის მის ყმისა ცეცხლი დებული,
Ⴀწ გაუცხადა სიტყვები მის მზისა იმედებული.
Ⴓბრძანა: «Ⴀჰა, Ⴘერმადინ, ამად მე შენგან მრცხვენიან,
Ⴙემნი საქმენი ყოველნი გცოდნიან გაგივლენიან,
Ⴋაგრა არ იცი, აქამდის რანიცა ცრემლნი მდენიან!
Ⴋე ვისგან მქონდეს პატიჟნი, აწ მასვე მოულხენიან.
«Ⴋოუკლავარ Ⴇინათინის სურვილსა და სიყვარულსა,
Ⴚრემლი ცხელი ასოვლებდის ნარგისთაგან ვარდსა ზრულსა,
Ⴅერ ვაჩენდი აქანამდის ჭირსა ჩემგან დაფარულსა,
Ⴀწ მიბრძანა საიმედო, ამად მხედავ მხიარულსა.
«Ⴋიბრძანა: «Ⴋიცან ამბავი მის ყმისა დაკარგულისა,
Ⴋოხვიდე, სრულ-ვქმნა მაშინღა შენი წადილი გულისა,
Ⴕმარი არ მინდა უშენოდ, მომხვდეს ხისაცა რგულისა!»
Ⴋომცა წამალი გულისა, აქამდის დადაგულისა.
«Ⴎირველ, ყმა ვარ, წასლვა მინდა პატრონისა სამსახურად, —
Ⴞამს მეფეთა ერთგულობა, ყოფა გვმართებს ყმასა ყმურად, —
Ⴋერმე, ცეცხლი დაუვსია, აღარა მწვავს გულსა მურად.
Ⴞამს, თუ კაცი არ შეუდრკეს ჭირს, მიუხდეს მამაცურად.
«Ⴅართ უმოყვრესნი მე და შენ ყოველთა პატრონ-ყმათასა,
Ⴀმისთვის გნუკევ სმენასა შენ ამა ჩემთა ხმათასა:
Ⴙემ წილ დაგაგდებ პატრონად, თავადად ჩემთა სპათასა,
Ⴀმა საქმესა ვერა ვიქმ მე განდობასა სხვათასა.
«Ⴊაშქართა და დიდებულთა ალაშქრებდი, ჰპატრონობდი;
Ⴃარბაზს კაცსა გაჰგზავნიდი და ამბავსა მათსა სცნობდი,
Ⴜიგნსა სწერდი ჩემ მაგიერ, უფასოსა ძღვენსა სძღვნობდი,
Ⴀქა სადმე არ-ყოფასა ჩემსა მათმცა რად აგრძნობდი!
«Ⴊაშქრობა და ნადირობა შენი ჩემსა დაასახე,
Ⴀქათ სამ წელ მომიცადე, ხვაშიადი შემინახე,
Ⴋე ნუთუმცა შემოვბრუნდი, ალვა ჩემი არ დაჭნა ხე,
Ⴀრ მოვბრუნდე, მომიგლოვე, მიტირე და მივაგლახე.
«Ⴋაშინღა ჰკადრე მეფესა არ საქმე სასურვალია,
Ⴀცნობე ჩემი სიკვდილი, — იყავ მართ ვითა მთრვალია, —
Ⴋიჰხვდა-თქო საქმე, რომელი ყოვლთათვის გარდუვალია.
Ⴂლახაკთა მიეც საჭურჭლე, ოქრო, ვერცხლი და რვალია.
«Ⴋაშინ უფრო მომეხმარე, ამისგანცა უფრო მხნედ-რე,
Ⴌუთუ ადრე დამივიწყო? Ⴋახსენებდე ზედა-ზედ-რე!
Ⴋეტად კარგად დამიურვე, სული ჩემი შეივედრე,
Ⴆრდანი ჩემნი მოიგონენ, გული შენი მოიმდედრე».
Ⴐა მონამან მოისმინა, გაუკვირდა, შეეზარა,
Ⴇვალთათ ვითა მარგალიტი ცრემლი ცხელი გარდმოყარა,
Ⴋოახსენა: «Ⴓშენომან გულმან რამცა გაიხარა!
Ⴅიცი, რომე არ დასდგები, მაგას გიშლი ამად არა.
«Ⴙემად ნაცვლად დაგაგდებო», — ესე სიტყვა ვით მიბრძანე?
Ⴐაგვარა ვქმნა პატრონობა? Ⴐამც გიფერე, რამც გიგვანე?
Ⴘენ მარტოსა გიგონებდე, მემცა მიწა ვიაკვანე!
Ⴑჯობს ორნივე გავიპარნეთ, წამოგყვები, წამიტანე!»
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴋომისმინე, მართლად გითხრობ, არა ჭრელად:
Ⴐა მიჯნური ველთა რბოდეს, მარტო უნდა გასაჭრელად.
Ⴋარგალიტი არვის მიჰხვდეს უსასყიდლოდ, უვაჭრელად,
Ⴉაცი ცრუ და მოღალატე ხამს ლახვრითა დასაჭრელად.
«Ⴅისმცა ვუთხარ ხვაშიადი? Ⴘენგან კიდე არვინ ვარგა,
Ⴓშენოსა პატრონობა ვის მივანდო, ვინ იქმს კარგა?
Ⴑანაპირო გაამაგრე, მტერმან ახლოს ვერ იბარგა,
Ⴉვლა ნუთუმცა შემოვიქეც, Ⴖმერთმან სრულად არ დამკარგა.
«Ⴔათერაკი სწორად მოჰკლავს, ერთი იყოს, თუნდა ასი;
Ⴋარტოობა ვერას მიზამს, მცავს თუ ცისა ძალთა დასი;
Ⴀქათ სამ წელ არ მოვიდე, მაშინ გმართებს გლოვა, ფლასი;
Ⴜიგნსა მოგცემ, გმორჩილობდენ, ვინცა იყოს ჩემი ხასი».
Ⴜიგნი Ⴀვთანდილისა
თავის ყმათა თანა
Ⴃაწერა, თუ: «Ⴙემნო ყმანო, გამზრდელნო და ზოგნო ზრდილნო,
Ⴄრთგულნო და მისანდონო, ამას ზედა გამოცდილნო,
Ⴇქვენ ჩემისა საწადლისა მიდგომილნო, ვითა ჩრდილნო,
Ⴜიგნი ჩემი მოისმინეთ, ყოვლნო, ერთგან შემოყრილნო!
«Ⴋიწაცა თქვენი Ⴀვთანდილ, ისმინეთ, გიწერ მე რასა:
Ⴇვით ვიქმ ხელითა ჩემითა ამა წიგნისა წერასა,
Ⴚოტასა ხანსა ვარჩივე გაჭრა სმასა და მღერასა,
Ⴎურად და საჭმლად მივენდევ ჩემსა მშვილდსა და ცერასა.
«Ⴑაქმე რამე მიც თავისა ზე სადმე გარდსახვეწელი,
Ⴃავყო მარტოდ და ღარიბად ესე წლეული მე წელი,
Ⴂემუდარები ამისთვის, ვარ თქვენი შემომხვეწელი,
Ⴋე დამახვედროთ სამეფო მტერთაგან დაულეწელი.
Ⴋე შერმადინ დამიგდია, ჩემად კერძად პატრონობდეს,
Ⴑიკვდილსა და სიცოცხლესა სადამდისცა ჩემსა სცნობდეს,
Ⴗოვლთა მზეებრ მოგეფინოს, ვარდს არ ზრვიდეს, არ აჭნობდეს,
Ⴘემცოდესა ყველაკასა ვითა ცვილსა დაადნობდეს
Ⴇქვენცა იცით, გამიზრდია, ვითა ძმა და ვითა შვილი.
Ⴀმას ასრე ჰმორჩილობდით, არს ვითამცა Ⴀვთანდილი,
Ⴁუკსა იკრას, აქმნევინეთ ყოვლი საქმე, ჩემგან ქმნილი;
Ⴋე თუ დრომდის არ მოვიდე, გლოვა გმართებს, არ სიცილი».
Ⴄსე წიგნი გაასრულა წყლიანმან და სიტყვა-ნაზმა,
Ⴜელთა ოქრო შემოირტყა, საღარიბოდ მოეკაზმა,
Ⴁრძანა: «Ⴋინდორს შევჯდებიო», ლაშქარიცა დაერაზმა;
Ⴋასვე წამსა წამოვიდა, შინა ხანი არა დაზმა.
Ⴁრძანა: «Ⴜადით ყველაკაი, აქა მომხრედ არვინ მინა».
Ⴋონებიცა მოიშორვა, თავი გაითავისწინა,
Ⴋარტო გარე შემობრუნდა, შამბი შიგან გაირბინა,
Ⴋიწყივ მისად საგონებლად მისი მკლველი Ⴇინათინ ა.
Ⴈგი ველი გაირბინა, ლაშქართაგან გაეკიდა.
Ⴅინმცა ნახა სულიერმან, ანუ ვინმცა გაეკიდა?
Ⴅის მახვილი ვერას ავნებს, მისი მკლავი გაეკიდა,
Ⴋისგან ტვირთი კაეშნისა ტვირთად ვარგად გაეკიდა.
Ⴐა ლაშქართა ინადირეს და პატრონი მოითვალეს,
Ⴈგი პირ-მზე ვეღარ პოვეს, პირი მათი იფერმკრთალეს,
Ⴋათსა დიდსა სიხარულსა სამძიმარი ანაცვალეს,
Ⴗოვლგან რბოდეს საძებარად, ვინცა იყო უცხენმალეს.
«Ⴖმერთი, ლომო, შენად ნაცვლად სხვასა ვისცა დანერგვიდეს!»
Ⴃარბოდეს და სხვაგნით სხვათა მოამბეთა მოასხმიდეს;
Ⴅეღარა ცნეს მისი საქმე, გაიარა აქათ კიდეს,
Ⴋისნი სპანი გულ-მოკლულნი ცრემლსა ცხელსა გარდმოჰყრიდეს
Ⴘერმადინ ერთგან შეყარნა ხასნი და დიდებულები,
Ⴓჩვენა იგი უსტარი, ამბავი მისი თქმულები.
Ⴐა მოისმინეს, ყველაი დარჩა გულ-დანაწყლულები,
Ⴇავსა იცემდეს, არ იყო გული უცრემლო, ულები.
Ⴗოვლთა ჰკადრეს: «Ⴇუცა ყოფა ჩვენ უმისოდ გვეარმისცა,
Ⴓშენოსა საჯდომი და ტახტი მისი ვისმცა მისცა?
Ⴂანაღამცა გმორჩილობდით, თუ გვიბრძანო რაცა ვისცა!»
Ⴈგი მონა აპატრონეს, ყველაკამან თაყვანის-სცა
Ⴀვთანდილისაგან მის ყმისა ძებნად წასლვა
Ⴀმ საქმესა მემოწმების დიონოსი ბრძენი, ეზროს:
Ⴑაბრალოა, ოდეს ვარდი დაეთრთვილოს, და-ცა-ეზროს.
Ⴅის ბადახში არა ჰგვანდეს და ლერწამი ტანად ეზროს,
Ⴈგი სადმე გაღარიბდეს, სამყოფთაგან იაბეზროს.
Ⴀვთანდილ იგი მინდორი ოთხ-ახმით გარდაიარა,
Ⴃააგდო მზღვარი არაბთა, სხვათ მზღვართა არე იარა,
Ⴋაგრა მის მზისა გაყრამან სიცოცხლე გაუზიარა;
Ⴇქვა: «Ⴇუ მე მასმცა ვეახელ, აწ ცხელსა ცრემლსა ვღვრი არა».
Ⴀხალმან ფიფქმან დათოვა, ვარდი დათრთვილა, დანასა;
Ⴋოუნდის გულსა დაცემა, ზოგჯერ მიჰმართის დანასა;
Ⴇქვის: «Ⴝირი ჩემი სოფელმან ოთხმოცდაათი ანასა,
Ⴋოვჰშორდი ლხინსა ყველასა, ჩანგსა, ბარბითსა და ნასა!»
Ⴅარდი მის მზისა გაყრილი უფრო და უფრო ჭნებოდა,
Ⴂულსა უთხრის, თუ: «Ⴃათმეო», ამად არ დია ბნდებოდა.
Ⴓცხო უცხოთა ადგილთა საძებრად იარებოდა,
Ⴋგზავრთა ჰკითხვიდის ამბავთა, მათ თანა-ემოყვრებოდა
Ⴋუნ ეძებს, ცრემლი მტირალსა სდის ზღვათა შესართავისად.
Ⴓჩნდის ქვეყანა ტახტად და მკლავი სადებლად თავისად.
Ⴇქვის: «Ⴑაყვარელო, მოგშორდი გული შენ დაგრჩა, ვთქვა ვისად?
Ⴘენთვის სიკვდილი მეყოფის ლხინად ჩემისა თავისად».
Ⴗოვლი პირი ქვეყანისა მოვლო, სრულად მოიარა,
Ⴀსრე რომე ცასა ქვეშე არ დაურჩა, არ იარა,
Ⴋაგრა იგი მის ამბისა მსმენელსაცა ვერ მიმხვდარა.
Ⴀმაშიგან წელიწადი სამი სამ თვედ მიიყარა.
Ⴋიჰხვდა რასმე ქვეყანასა უგემურსა, მეტად მქისსა,
Ⴇვე ერთ კაცსა ვერა ნახავს, ვერას შვილსა ადამისსა,
Ⴈგი ჭირი არ უნახავს არ რამინს და არცა ვისსა,
Ⴃღე და ღამე იგონებდა საყვარელსა მასვე მისსა.
Ⴋას მიჰხვდა წვერი სადგურად მაღლისა მთისა დიდისა,
Ⴂამოჩნდა მუნით მინდორი, სავალი დღისა შვიდისა.
Ⴋის მთისა ძირსა წყალი დის, არად სანდომი ხიდისა,
Ⴍრგნითვე ტყესა შეეკრა ნაპირი წყლისა კიდისა.
Ⴆედ წაადგა, შეექცევის, დროთა, დღეთა ანგარიშობს;
Ⴇვენი ესხნეს ორანიღა, ამად სულთქვამს, ამად იშობს;
«Ⴅა თუ საქმე გამიმჟღავნდეს!, — კვლა ამისთვის გულ-მოშიშობს, —
Ⴀვსა კარგად ვერვინ შესცვლის, თავსა ახლად ვერვინ იშობს».
Ⴑაგონებელი შეექმნა, დადგა საქმისა მრჩეველად,
Ⴇქვა: «Ⴇუ დავბრუნდე, ეზომი ხანი რად დავყავ მე ველად?
Ⴙემსა რა ვჰკადრო მნათობსა, ვიყავ რად დღეთა მლეველად,
Ⴋისი ვერა ვცნა ჭორადცა, ვარ ვისთა გზათა მკვლეველად?»
«Ⴇუ არ დავბრუნდე, საძებრად დავყვნე სხვანიცა ხანანი,
Ⴐომელსა ვეძებ, ვერა ვცნნე ამბავნი მე მისთანანი,
Ⴃრო გარდაუწყდეს Ⴘერმადინს, შეჰრჩეს ღაწვისა ბანანი,
Ⴋივიდეს, ჰკადრნეს მეფესა საქმენი დასაგვანანი!
«Ⴓამბოს ჩემი სიკვდილი, თვით ჩემგან დავედრებული,
Ⴋათ შექმნან გლოვა-ტირილი, ქმნან საქმე გამწარებული,
Ⴋერმე მივიდე ცოცოხალი, სადმე სხვაგან მე რებული!»
Ⴀმას იგონებს ტირილით გონება-შეიწრებული.
Ⴈტყვის: «Ⴖმერთო, სამართალნი შენნი ჩემთვის რად ამრუდენ?
Ⴋე ეზომნი სიარულნი კიდე რად, გლახ, გამიცუდენ,
Ⴂულით ჩემით სიხარულნი აღჰფხვრენ, ჭირნი დააბუდენ?
Ⴃღეთა ჩემთა ცრემლნი ჩემნი ვერაოდეს დავიყუდენ».
Ⴉვლაცა იტყვის: «Ⴃათმობა სჯობს» და თავსავე ეუბნების:
«Ⴃღეთა მეტად ნუ მოჰკვდები, გული ჩემი ნუ დადნების,
Ⴓღმრთოდ ვერას ვერ მოვაწევ, ცრემლი ცუდად მედინების,
Ⴂანგებასა ვერვინ შესცვლის, არ-საქმნელი არ იქმნების».
Ⴇავს უთხრა: «Ⴋოკვე, გიჯობსო სიცოცხლეს აუგიანსა;
Ⴋიხვალ, დაგვხვდების Ⴇინათინ, — ანათებს დღესა მზიანსა, —
Ⴂკითხოს მის ყმისა ამბავი, რა გმართებს ვაგლახიანსა?»
Ⴈგონებს წამ-წამ, მიჰყვების ტყის პირსა შაბნარ-წყლიანსა.
«Ⴗოვლნი არსნი ცათ ქვეშეთნი ერთობ სრულად მომივლიან,
Ⴋაგრა საქმე მის კაცისა ვერასადა შემიგნიან;
Ⴓღონიოდ მართალ იყვნეს, რომელთაცა ქაჯად თქვიან.
Ⴀწ ტირილი არას მარგებს, ცუდად ცრემლნი რასა მდიან?»
Ⴋთით ჩამოვიდა Ⴀვთანდილ, გავლო წყალი და ტყენია,
Ⴋინდორს აცორვებს ტაიჭსა, შეჟღრენით მონაწყენია.
Ⴂასცუდებოდეს მკლავნი და მისნი სიამაყენია,
Ⴁროლისა ველსა სტურფობდეს გიშრისა მუნ საყენია.
Ⴋობრუნება დააპირა, სულთქნა, მერმე ივაგლახა,
Ⴋას მინდორსა დაემართა, გზა თვალითა გამოსახა;
Ⴇვესა ერთსა სულიერი კაცი არსად არ ენახა,
Ⴋხეცნი იყვნეს საშინელნი, მაგრა არა შეუზახა.
Ⴇუცა მხეც-ქმნილი Ⴀვთანდილ გულ-ამოსკვნით და კვნესით ა,
Ⴄგრეცა ჭამა მოუნდის Ⴀდამის ტომთა წესითა,
Ⴈსრითა მოკლის ნადირი, Ⴐოსტომის მკლავ-უგრძესითა,
Ⴘამბისა პირსა გარდახდა, ცეცხლი დააგზო კვესითა.
Ⴚხენსა მისცა საძოვარი, ვირე მწვადი შეიწოდეს;
Ⴄქვსნი რამე ცხენოსანნი, ნახა, მისკენ მივიდოდეს;
Ⴇქვა, თუ: «Ⴠგვანან მეკობრეთა, თვარა კარგი რამც იცოდეს!
Ⴀქა კაცი ხორციელი კვლა ყოფილა არაოდეს».
Ⴞელთა ჰქონდა მშვილდ-ისარი, მათკენ მივა მხიარული.
Ⴍრთა კაცთა წვეროსანთა ყმა მოჰყვანდა უწვერული,
Ⴇავსა იყო დაკოდილი, შეებნიდა სისხლსა გული,
Ⴒიროდეს და იჭირვოდეს, ცოტა ედგა მას, გლახ, სული.
Ⴓყივლა, თუ: «Ⴛმანო, ვინ ხართ? Ⴋეკობრეთა დაგამსგავსენ!»
Ⴋათ მიუგეს: «Ⴃაგვიწყნარდი, გვიშველე რა, ცეცხლნი ავსენ,
Ⴅერა გვარგო, მოგვიმტკივნე, ჭირნი ჭირთა მოგვისავსენ,
Ⴑატირელნი მოგვიტირენ, ღაწვნი შენცა დაიმხავსენ»
Ⴀვთანდილ მიდგა, ეუბნა მათ კაცთა გულ-მდუღარეთა;
Ⴋათ უთხრეს მათი ამბავი ტირილით მოუბარეთა:
«Ⴙვენ ვართო ძმანი სამნივე, მით ვიდენთ ცრემლთა მწარეთა,
Ⴃია გვაქვს ციხე-ქალაქი Ⴞატაეთს არე-მარეთა.
«Ⴉარგი გვესმა სანადირო, ნადირობას წამოვედით,
Ⴂვყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, წყლისა პირსა გარდავხედით,
Ⴑანადირო მოგვეწონა, თვესა ერთსა არ წავედით,
Ⴅხოცეთ მხეცი უსაზომო მინდორით და მთით და ქედით.
«Ⴙვენ სამთა ძმათა ჩვენთანა მესროლნი დავაწბილენით,
Ⴋით ერთმანერთსა სამნივე ჩვენ კიდე დავეცილენით:
«Ⴋე უკეთ მოვჰკლავ, მე გჯობო», სიტყვანი გავაქილენით,
Ⴅერ გავიჩინეთ მართალი, ვისარჩლეთ ვითაკილენით.
«Ⴃღეს ავყარენით ლაშქარნი, სავსენი ირმის ტყავითა,
Ⴅთქვით: «Ⴂავაჩინოთ მართალი, ვინ სჯობთ თავისა მკლავითა,
Ⴇავსა ვეახლნეთ მარტონი, დავდგეთ თავისა თავითა,
Ⴇვით დანახულსა მოვჰკლვიდეთ, ნუ ვესრვით დამნახავითა».
«Ⴙვენ ვიახლენით სამთავე სამნივე მეაბჯრენია,
Ⴊაშქართა წასლვა ვუბრძანეთ, მით არას მოაზრენია,
Ⴋოვინადირეთ მინდორი, ისი ტყენი და ღრენია,
Ⴃავხოცეთ მხეცი, მფრინველი, რაცა ზე გარდაგვფრენია.
«Ⴀნაზდად მოყმე გამოჩნდა კუშტი, პირ-გამქუშავია,
Ⴆედა ჯდა შავსა ტაიჭსა, — მერანი რამე შავია, —
Ⴇავსა და ტანსა ემოსა გარე-თმა ვეფხის ტყავია,
Ⴟერ მისი მსგავსი შვენება კაცთაგან უნახავია
«Ⴅუჭვრიტეთ, მისთა ელვათა შუქნი ძლივ გავიცადენით,
Ⴅთქვით, თუ: «Ⴋზეაო ქვეყანად, ნუ ვეუბნებით ცად ენით!»
Ⴋისი მოგვინდა შეპყრობა, ვჰკადრეთ და შევეცადენით,
Ⴀსრე სულთქმით და ვაებით მით ვართ, ცრემლისა დადენით.
«Ⴋე უხუცესმან უმცროსთა კაცი დავსთხოვე ქენებით;
Ⴙემმან შემდეგმან ტაიჭი მისი მით აქო ხსენებით;
Ⴀმან მართ ოდენ მორევნა გვითხრა, ვუალეთ ჩვენებით,
Ⴋივჰმართეთ, იგი აგრევე წყნარად მივა და შვენებით.
«Ⴁროლმან, ლალსა გარეულმან, ვარდნი თხელნი ანატიფნა,
Ⴈგი ტკბილნი გონებანი ჩვენთვის მეტად გაამყიფნა:
Ⴀრ აგვიხვნა, არცა დაგვსხნა, ყოლა არად ამოგვკრიფნა,
Ⴋისნი მკვახედ მოუბარნი მათრახითა შეგვამწიფნა!
«Ⴓმცროსსა ძმასა მივეცით, უფროსსა დავეზიდენით;
Ⴞელი მოჰკიდა, «Ⴃადეგო!», ესეცა ჰკადრა კიდ ენით;
Ⴋან ხრმალსა ხელი არ მიჰყო, ჩვენ ამად დავერიდენით,
Ⴇავსა გარდაჰკრა მათრახი, ვნახეთ სისხლისა კი დენით.
«Ⴋით ერთითა მათრახითა თავი ასრე გარდაჰფრიწა,
Ⴅითა მკვდარი უსულო ქმნა, ვითა მიწა დაამიწა,
Ⴋისი რასმე მკადრებელი მოამდაბლა, მოამიწა,
Ⴇვალთა წინა წაგვივიდა ლაღი, კუშტი, ამაყი, წა!
«Ⴀღარ დაბრუნდა, წავიდა წყნარად და აუჩქარებლად,
Ⴀგერა მივა, ნახეო, იგი მზეებრ და მთვარებლად».
Ⴘორს უჩვენებდეს Ⴀვთანდილს მტირალნი გაუხარებლად,
Ⴍდენ ჩნდა შავი ტაიჭი მისი მის მზისა მარებლად
Ⴀჰა, მიჰხდა Ⴀვთანდილსა ღაწვთა ცრემლით არ-დათოვნა,
Ⴐათგან ცუდად არ წაუხდა მას ეზომი გარეთ ყოვნა.
Ⴉაცსა მიჰხვდეს საწადელი, რას ეძებდეს, უნდა პოვნა,
Ⴋაშინ მისგან აღარა ხამს გარდასრულთა ჭირთა ხსოვნა.
Ⴓთხრა, თუ: «Ⴛმანო, ვარ ვინმე ღარიბი უადგილოსა,
Ⴋე იმა ყმისა საძებრად მოვჰშორდი საგაზრდილოსა,
Ⴀწ თქვენგან მივჰხვდი საქმესა ყოლა არ-საადვილოსა,
Ⴖმერთიმცა ნურას ნუღარ იქმს თქვენსა დასაღრეჯილოსა!
«Ⴅითა მე მივჰხვდი წადილსა, ჩემის გულისა ნებასა,
Ⴀგრემცა Ⴖმერთი ნურას იქმს ძმისა თქვენისა ვნებასა!»
Ⴓჩვენა მისი სადგომი: «Ⴋიდითო ნება-ნებასა,
Ⴙრდილსა გარდასვით, მაშვრალნი მიეცით მოსვენებასა».
Ⴄსე უთხრა და წავიდა, ცხენი გაქუსლა დეზითა,
Ⴅითა გავაზი გაფრინდა, არ-გაშვებული ხეზითა,
Ⴀნ მთვარე, მზისა შემყრელი, მზე სინათლითა ზეზითა.
Ⴃაივსო ცეცხლი შემწველი მისითა მან მიზეზითა.
Ⴋიეწურა, იგონებდა, ახლოს შეყრა ვითა აგოს:
«Ⴑაუბარმან უმეცარმან შმაგი უფრო გააშმაგოს!
Ⴞამს, თუ კაცმან გონიერმან ძნელი საქმე გამოაგოს,
Ⴀრ სიწყნარე გონებისა მოიძულოს, მოიძაგოს.
«Ⴐათგან ისი არის სადმე უცნობოდ და ისრე რეტად,
Ⴐომე კაცსა არ მიუშვებს საუბრად და მისად ჭვრეტად,
Ⴋივეწევი, შევიყრებით ერთმანერთის ცემა-ჟლეტად,
Ⴀნუ მომკლავს, ანუ მოვჰკლავ, დაიმალვის მეტის-მეტად»
Ⴀვთანდილ იტყვის: «Ⴄზომნი ჭირნიმცა რად ვაცუდენი?
Ⴐაცაღა არის, არა არს, თუმცა არ ედგნეს ბუდენი;
Ⴑადაცა მივა, მივიდეს, რაზომმც მოვლოდეს ზღუდენი,
Ⴋუნითგან ვძებნნე ღონენი ჩემნი არ-დასამრუდენი».
Ⴜინა-უკანა იარნეს ორნი დღენი და ღამენი,
Ⴃღისით და ღამით მაშვრალნი, არ შეჭამადთა მჭამენი.
Ⴀრსადა ხანი არ დაყვეს, ერთნი თვალისა წამენი.
Ⴋათ თვალთა ცრემლნი სდიოდეს, მინდორთა მოსალამენი.
Ⴃღისით ვლეს და საღამო-ჟამ გამოუჩნდეს დიდნი კლდენი,
Ⴉლდეთა შიგან ქვაბნი იყვნეს, ძირსა წყალი ჩანადენი,
Ⴜყლისა პირსა, არ ითქმოდა, შამბი იყო თუ რასდენი,
Ⴞე დიდრონი, თვალ-უწდომი, მაღლა კლდემდის ანაყრდენი.
Ⴋან ყმამან ქვაბსა მიჰმართა, გავლნა წყალნი კლდენია;
Ⴀვთანდილ ცხენსა გარდახდა, მონახნა დიდნი ხენია,
Ⴋას ზედა ჭვრეტად გავიდა, ძირსა დააბა ცხენია,
Ⴋუნით უჭვრეტდა. Ⴈგი ყმა მივა ცრემლ-მინადენია.
Ⴐა ტყენი გავლნა მან ყმამან, მოსილმან ვეფხის ტყავითა,
Ⴕვაბისა კარსა გამოდგა ქალი ჯუბითა შავითა,
Ⴀტირდა მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა,
Ⴈგი ყმა ცხენსა გარდახდა, ყელსა მოეჭდო მკლავითა.
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴃაო Ⴀსმათ, ხიდნი ზღვასა ჩაგვიცვივდეს:
Ⴅეღარ მივჰხვდით ჟამიერად, ჩვენ ვისიცა ცეცხლნი გვწვიდეს».
Ⴄსე თქვა და მკერდსა ხელნი იკრნა, ცრემლნი გარდმოსწვიმდეს.
Ⴕალი შებნდა, მოეხვია, ერთმანერთსა სისხლი სწმიდეს
Ⴈგი ტევრი გაეხშირა დანაგლეჯსა მათსა თმასა,
Ⴄრთმანერთსა ეხვეოდეს, ყმა ქალსა და ქალი ყმასა;
Ⴈზახდიან, მოთქმიდიან, მოსცემდიან კლდენი ხმასა.
Ⴀვთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით მათსა ეგრე ქცევა-ზმასა.
Ⴑული დაიღო მან ქალმან, დათმო გულისა წყლულობა,
Ⴕვაბს შეიყვანა ტაიჭი, მოჰხადა აკაზმულობა,
Ⴋას ყმასა შეჰხსნა, შეიღო აბჯრისა წელ-მორტყმულობა;
Ⴘინა შევიდეს, მას დღესა გარდახდა გამოსრულობა.
Ⴀვთანდილს უკვირს: «Ⴀმბავი ისი თუ ვცნაო მე რითა?!»
Ⴂათენდა, ქალი გამოდგა, მოსილი მითვე ფერითა,
Ⴘავსა აუდვა ლაგამი, სწმენდდა რიდისა წვერითა,
Ⴘეკაზმა, მოაქვს აბჯარი წყნარად, არ რამე ჩხერითა.
Ⴋის მოყმისა წესი იყო, მეტსა თურე არ ასრე ჯდა.
Ⴕალი ტირს და მკერდსა იცემს, თმისა ტევრსა გაიგლეჯდა;
Ⴄრთმანერთსა მოეხვივნეს, აკოცა და ცხენსა შეჯდა;
Ⴀსმათ, აგრე დაღრეჯილი, კვლა უფრორე დაიღრეჯდა.
Ⴀვთანდილ ახლოს კვლა ნახა სახე მისივე კაცისა,
Ⴓლვაშ-აშლილი, წვერ-გამო, «Ⴌუთუ მზეაო, — თქვა, — ცისა?»
Ⴄყნოსა სული ალვისა, ქართაგან მონატაცისა;
Ⴀსრე უჩნს მოკლვა ლომისა, მართ ვითა ლომსა ვაცისა.
Ⴋასვე გზასა წამოვიდა, რომე გუშინ შეეარა,
Ⴘამბი გავლო, გაეშორა, თავი მინდორს გააგარა;
Ⴀვთანდილ სჭვრეტს გაკვირვებით, მალვით ხესა მოეფარა,
Ⴇქვა, თუ: «Ⴖმერთმან ესე საქმე მეტად კარგად მომიგვარა
«Ⴀწ ამას ჩემთვის Ⴖმრთისაგან სხვა საქმე რა ვამჯობინო?
Ⴕალი შევიპყრა, მის ყმისა ამბავი ვაამბობინო,
Ⴙემიცა ვუთხრა ყველაი, მართალი გავაბრჭობინო,
Ⴋას ყმასა ხრმალი არა ვჰკრა, არც მისი დავისობინო»
Ⴀმბავი Ⴀვთანდილისა, Ⴀსმათს რომ ეუბნების ქვაბშიგან
Ⴙამოვიდა, ცხენი ახსნა, მისგან ხესა გამობმული,
Ⴆედა შეჯდა, გაემართა, ქვაბი დახვდა კარ-განხმული.
Ⴋუნით ქალი გამოიჭრა გულ-მდუღარე, ცრემლ-დასხმული,
Ⴄგონა, თუ: დაბრუნდაო პირი ვარდი, ბროლ-ბაკმული.
Ⴅერ იცნა, — სახე არ ჰგვანდა მისი მის ყმისა სახესა, —
Ⴔიცხლა გაიქცა, მიჰმართა ზახილით კლდესა და ხესა;
Ⴗმა გარდაიჭრა, დააბა, ვითა კაკაბი მახესა;
Ⴞმას სცემდეს კლდენი ქალისა ზახილსა მუნ ერთ-სახესა.
Ⴋას ყმასა თავი არ მისცა, ჭვრეტადცა ებილწებოდა,
Ⴅითა კაკაბი არწივსა ქვეშე მი და მო ძრწებოდა,
Ⴒარიელს ვისმე უზახდა მწედ, თუცა არ ემწებოდა,
Ⴀვთანდილ მუხლთა უყრიდა, თითითა ეხვეწებოდა.
Ⴄტყოდა: «Ⴑულე! Ⴐამც გიყავ? Ⴉაცი ვარ, ადამიანი,
Ⴓფერო-ქმნილნი მინახვან ვარდნი და ისი იანი,
Ⴋისი რამ მითხარ, ვინ არის ტან-სარო, პირ-ბაკმიანი?
Ⴑხვად არას გიზამ, ნუ გეშის, ნუ ჰყივი აგრე ხმიანი».
Ⴕალი ეტყოდა ტირილით, სარჩელი უგავს ბრჭობასა:
«Ⴇუ არ შმაგი ხარ, დამეხსენ; შმაგი ხარ, მოდი ცნობასა!
Ⴀწ მეტად ძნელსა საქმესა მნუკევ ადვილად თხრობასა;
Ⴚუდად ნუ სცთები, ნუ ელი მაგა ამბისა მბობასა».
Ⴉვლა ეტყვის: «Ⴗმაო, რა გინდა, ანუ მენუკვი მე რასა?
Ⴋაგა საქმისა ვერა იქმს ვერცა კალამი წერასა.
Ⴘენ ერთხელ მეტყვი, «Ⴋითხარო», მე ასჯერ გეტყვი «Ⴅერასა»,
Ⴅითა სიცილი ტირილსა, ვაგლახი მიჯობს მღერასა».
«Ⴕალო, არ იცი სით მოვალ, რა ჭირნი მომითმენიან;
Ⴍდითგან ვეძებ ამბავთა, ესე არვისგან მსმენიან;
Ⴘენ მიპოვნიხარ, — სიტყვანი ჩემნი რაზომცა გწყენიან, —
Ⴅერ დაგეხსნები, მიამბე, ჩემგან ნუღარა გრცხვენიან!»
Ⴕალმან უთხრა: «Ⴐას შეგესწარ, მე ვინ ვარ და ანუ შენო?
Ⴋზე არ მახლავს, შეგეტყვების, თრთვილო, ასრე მით მაწყენო!
Ⴂრძელი სიტყვა საწყინოა, ასრე მოკლედ მოგახსენო:
Ⴅერასათვის ვერ გიამბობ, რაცა გინდა, იგი ქმენო!»
Ⴉვლაცა ჰკითხა ზენარობით, მიუყარნა მუხლნი წინა,
Ⴋაგრა ვერა ვერ დაჰყარა, მუდარობა მოეწყინა,
Ⴎირსა ზედა გაგულისდა, თვალთა სისხლი მოედინა,
Ⴀდგა, თმითა წამოზიდნა, ყელსა დანა დააბრჯინა
Ⴄგრე უთხრა: «Ⴋე ეზომი ჯავრი ვითა შეგარჩინო?!
Ⴐაგვარა თუ ამატირო, ცრემლი ცუდად დამადინო?!
Ⴂიჯობს, მითხრა; ამის მეტი მართ აღარა არ გაწყინო,
Ⴇვარა, Ⴖმერთმან მტერი ჩემი მოკლას, ვითა მოგაკვდინო!»
Ⴕალმან უთხრა: «Ⴄგე ღონე მოიგონე მატად ავი:
Ⴇუ არ მომკლავ, არ მოვკვდები, მრთელი ვარ და მოუკლავი.
Ⴐად რა გითხრა, სადამდისცა ვიყო ჭირთა უნახავი?
Ⴉვლა თუ მომკლავ, სასაუბროდ აღარ მედგას ზედან თავი».
Ⴉვლა ეტყვის: «Ⴗმაო, რად მპოვე, ვინ მეუბნები მე, ვინო?
Ⴄგე ამბავი ცოცხალსა ენითა ვერ მათქმევინო!
Ⴋე თავი ჩემი ნებითა ჩემითა მოგაკლვევინო,
Ⴅითა უსტარი ბედითი ადვილად დაგახევინო.
«Ⴙემი სიკვდილი შენ ჩემად, პატიჟად ნურად გგონია,
Ⴋით რომე დამხსნი ტირილსა, შემშრების ცრემლთა ფონია;
Ⴙალად მიჩნს ყოვლი სოფელი, მისთვისვე შემიწონია.
Ⴅერ გიცნობ, ვინ ხარ, ვის გითხრნე სიტყვანი მისანდონია?»
Ⴗმამან თქვა, თუ: «Ⴀრ ეგების აწ ამისი ასრე თქმევა,
Ⴑხვასა რასმე მოვიგონებ, სჯობს საქმისა გამორჩევა».
Ⴂაუშვა და ცალკე დაჯდა, ტირს, დაუწყო ცრემლთა ფრქვევა,
Ⴕალსა უთხრა: «Ⴂაგარისხე, აწ, არ ვიცი, ვით დავრჩე, ვა!»
Ⴕალი დაუჯდა კუშტ-გვარად, ქუშობს, ჯერთ არ დამტკბარია;
Ⴀვთანდილ ქვე ზის ტირილად, აღარას მოუბარია;
Ⴅარდისა ბაღსა მოგუბდა ცრემლისა საგუბარია.
Ⴉვლა იქით ქალი ატირდა, მისთვის გულ-ნალმობარია
Ⴗმა მტირალი შეებრალა, ამად ცხელნი ცრემლნი ღვარნა,
Ⴋაგრა უჯდა უცხოს უცხო, არ ბაგენი აუბარნა;
Ⴗმამან ცნა, თუ: «Ⴂონებანი ჩქარნი ჩემთვის დააწყნარნა».
Ⴚრემლ-დენილი შეეხვეწა, ადგა, მუხლნი მიუყარნა.
Ⴓთხრა: «Ⴅიცი, აღარ ვარგხარ შენ აწ ჩემად დასადობლად,
Ⴂაგარისხე, დაგრჩომივარ ღარიბად და ამად ობლად;
Ⴀწ ეგრეცა თავი ჩემი დამიც შენთვის დასანდობლად,
Ⴀმად რომე შეცოდება შვიდ-გზის თქმულა შესანდობლად.
«Ⴇავი ჩემი სამსახურად თუცა ავად მოგაწონე,
Ⴋიჯნურისა შებრალება ხამს, ესეცა გაიგონე;
Ⴑხვაგნით ყოვლგნით უღონო ვარ, არვინ არის ჩემი ღონე;
Ⴑულთა მოგცემ გულისათვის, სხვა მეტიმცა რა გაქონე!»
Ⴐა ქალსა მიჰხვდა ყმისაგან მიჯნურობისა სმინება,
Ⴂულ-ამოხვინჩვით დაიწყო ას-კეცად ცრემლთა დინება,
Ⴉვლა გაამაღლა ზახილით ტირილი, არ გაცინება.
Ⴀვთანდილს Ⴖმერთმან წადილი მისცა, გულისა ლხინება.
Ⴈტყვის, თუ: «Ⴀმა სიტყვითა მას ფერი შეეცვალების,
Ⴅისთვისმე ცხელი უცილოდ მას ცრემლი ემალმალების».
Ⴉვლა უთხრა: «Ⴃაო, მიჯნური მტერთაცა შეებრალების;
Ⴄსეცა იცი, სიკვდილსა თვით ეძებს, არ ეკრძალების.
«Ⴅარ მიჯნური, ხელი ვინმე, გაუწყვედლად სულთა დგმისად;
Ⴙემმან მზემან გამომგზავნა საძებარად იმა ყმისად;
Ⴖრუბელიცა ვერ მიჰხვდების, მე მისრულვარ სადა, მი, სად!
Ⴂული თქვენი მიპოვნია, მისი შენდა, შენი მისად
«Ⴋისი სახე გულსა ჩემსა ხატად ასრე გამოვხატე,
Ⴋისთვის ხელმან, გამოჭრილმან, ლხინი ჩემი ვაალქატე
Ⴍრისაგან ერთი მიყავ: ტყვე მქმენ, ანუ მააზატე,
Ⴀნ მაცოცხლე, ანუ მომკალ, ჭირი ჭირსა მომიმატე».
Ⴕალმან უთხრა ყმასა სიტყვა პირველისა უამესი:
«Ⴄგე სიტყვა მოიგონე დია რამე უკეთესი.
Ⴜეღან საქმე მტერობისა გულსა ჩემსა შთამოსთესი,
Ⴀწ მოყვარე გიპოვნივარ, დისაგანცა უფრო დესი.
«Ⴋაშა რათგან მიჯნურობა შენად ღონედ მოიგონე,
Ⴀრ ეგების, ამას იქით თუმცა თავი არ გამონე,
Ⴀრ შენ მოგეც თავი ჩემი, დაგაბნივე, დაგაღონე;
Ⴘენთვის მოვკვდე, ამისებრი მემცა საქმე რა ვაღონე!
«Ⴀწ რაცა გითხრა, თუ ამა საქმესა დამმორჩილდები,
Ⴐასაცა ეძებ, მიჰხვდები, უცილოდ არ ასცილდები;
Ⴇუ არ მომისმენ, ვერ ჰპოვებ, რაზომმცა ცრემლსა ჰმილდები,
Ⴋოგხვდების მდურვა სოფლისა, მოჰკვდები გა-ცა-სწბილდები»
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴄგე საქმე ამას ჰგავსო, არა სხვასა:
Ⴍრნი კაცნი მოდიოდეს სადაურნი სადმე გზასა,
Ⴓკანამან წინა ნახა ჩავარდნილი შიგან ჭასა,
Ⴆედ მიადგა, ჩაჰყიოდა, ტირს, იძახის ვაგლახ-ვასა.
«Ⴄგრე უთხრა: «Ⴀმხანაგო, იყავ მანდა, მომიცდიდე,
Ⴜავალ თოკთა მოსახმელად, მწადსო, თუმცა ამოგზიდე»;
Ⴋას ქვეშეთსა გაეცინა, გაუკვირდა მეტად კიდე,
Ⴘემოჰყივლა: «Ⴀრ გელოდე, სად გაგექცე, სად წავიდე?»
«Ⴀწ, დაო, შენთა ხელთაა ჩემი საბელი ყელისა,
Ⴑხვად უღონოა უშენოდ ჩემგან აღპყრობა ხელისა;
Ⴐასაცა მიზამ, შენ იცი, შენ ხარ წამალი ხელისა,
Ⴇვარ ვისმცა ექმნა გორლითა შეკვრა თავისა მრთელისა!»
Ⴕალმან უთხრა: «Ⴋომეწონა, ყმაო, შენი ნაუბარი.
Ⴞარ უცილოდ კარგი ვინმე, მოყმე, ბრძენთა საქებარი;
Ⴞარ ვინათგან აქანამდის მაგა ჭირთა დამთმობარი,
Ⴐაცა გითხრა, მომისმინე, გიპოვნია საძებარი.
«Ⴈმა მოყმისა ამბავი არსადა არ იპოვების;
Ⴇვით თუ არ გითხრობს, არ ითქმის, არვისგან დაიჯერების;
Ⴋოილოდინე, მოვიდეს, რაზომმცა დაგეყოვნების,
Ⴃადუმდი, ვარდსა ნუ აზრობ, ცრემლითა ნუ ითოვნების.
«Ⴂითხრა, თუ ცოდნა გწადიან ჩვენისა შენ სახელისა:
Ⴒარიელ არის სახელი იმა მოყმისა ხელისა;
Ⴋე Ⴀსმათ მქვიან, რომელსა წვა მაქვს ცეცხლისა ცხელისა,
Ⴑულთქმა სულთქმისა ბევრისა, მაშა თუ არ ერთხელისა.
«Ⴀმის მეტსა ვერას გითხრობ მე სიტყვასა ამისთანსა:
Ⴈსი მინდორს არონინებს ტანსა მჭევრსა, მემაჯანსა,
Ⴅჭამ, გლახ, მარტო ნადირისა მისგან ხორცსა მონატანსა,
Ⴀწვე მოვა, არა ვიცი, თუ დაჰყოვნის დიდსა ხანსა.
«Ⴀმას გვედრებ, მოიცადო თავი სხვაგან არსად არო;
Ⴐა მოვიდეს, შევეხვეწო, ნუთუ ვით რა მოვაგვარო;
Ⴄრთმანერთსა შეგამეცნნე, თავი შენი შევაყვარო,
Ⴇვით გიამბოს საქმე მისი, საყვარელსა გაახარო»
Ⴕალსა ყმამან მოუსმინა, დაჰმორჩილდა, დაჰრთო ნება.
Ⴀმას ზედა მოიხედეს, ხევით ესმა ჩხაპუნება;
Ⴋთვარე წყალსა გამოსრული ნახეს, შუქთა მოფინება,
Ⴓკურიდეს, აღარა ქმნეს მუნ ხანისა დაყოვნება.
Ⴕალმან უთხრა: «Ⴗმაო, მოგცა, ჟამად Ⴖმერთმან, რაცა გინა,
Ⴋაგრა თავი უჩინო ქმენ, დამალული იყავ შინა;
Ⴈმა ყმისა მეუნებლე ხორციელი არავინ ა;
Ⴌუთუ ვით რა მოვაგვარო, შენი ნახვა არ ეწყინა».
Ⴀვთანდილ ქალმან დამალა ქვაბს დამალვითა მალითა.
Ⴈგი ყმა ცხენსა გარდაჰხდა, შვენოდა კაპარჭ-ხრმალითა;
Ⴀტირდეს მაღლად ცრემლითა, ზღვათაცა შესამალითა,
Ⴀვთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა ჭვრეტითა იდუმალითა.
Ⴀმარტის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან.
Ⴃიდხან იტირეს ყმამან და მან ქალმან შაოსანამან;
Ⴘეხსნა, შეიღო აბჯარი, ცხენიცა შეიყვანა მან;
Ⴃადუმდეს, ცრემლნი მოჰკვეთნა შავმან გიშრისა დანამან.
Ⴀვთანდილ სარკმლით უჭვრეტდა, ტყვე, საკნით ნააზატები.
Ⴋან ქალმან ქვეშე დაუგო ვეფხის ტყავისა ნატები;
Ⴋას ზედა დაჯდა იგი ყმა, სულთქვამს ჭირ-მონამატები,
Ⴑისხლისა ცრემლსა გაეწნა შუა გიშრისა სატები.
Ⴋან ქალმან ხელ-ყო კვესითა გზება ცეცხლისა ნელისა,
Ⴄგონა ჭამა ხორცისა შემწვრისა, შეუქნელისა;
Ⴋიუპყრა, ერთი ახლიჩა, ქმნაა საქმისა ძნელისა,
Ⴛალი არ ჰქონდა, დაუწყო გამოყრა უცოხნელისა
Ⴚოტად მიწვა, მიიძინა, თუცა ყოლა ვერა მეტი;
Ⴘეკრთა, დიდნი დაიზახნა, წამოიჭრა ვითა რეტი,
Ⴈზახდის და წამ-წამ იკრის გულსა ლოდი, თავსა კეტი.
Ⴚალკერძ ზის და პირსა იხოკს ქალი მისი შენამჭვრეტი.
«Ⴐად დაჰბრუნდი? — მოახსენა, — მითხარ, რაცა წაგეკიდა!»
Ⴋან უბრძანა: «Ⴋონადირე მეფე ვინმე გარდმეკიდა,
Ⴠყვეს ლაშქარნი უთვალავნი, ბარგი მძიმედ აეკიდა,
Ⴈგი მინდორს ნადირობდა, დაეფანჩა მარეკი, და.
«Ⴑევდად მეცა კაცთა ნახვა, ცეცხლი უფრო გავიალე,
Ⴀრ მიუვე ახლოს შეყრად, თავი ჩემი შევიწყალე,
Ⴋათგან მკრთალი შემოვბრუნდი, ტყესა შიგან დავიმალე,
Ⴅთქვი: «Ⴌუთუმცა უკუმრიდა, რა გათენდეს, წავალ ხვალე»».
Ⴕალსა ცრემლი გარდმოსცვივდა ას-ნაკეცი, ბევრის-ბევრად;
Ⴋოახსენა: «Ⴋხეცთა თანა იარები მარტო ტევრად,
Ⴀრას კაცსა არ იახლებ საუბრად და შემაქცევრად;
Ⴋას მაგითა ვერას არგებ, დღეთა შენთა ცუდად ჰლევ რად?
«Ⴗოვლი პირი ქვეყანისა ერთობ სრულად მოგივლია,
Ⴄრთი კაცი შემაქცევრად შენად ვითა დაგელია?
Ⴂეახლოს და არ გაშმაგდე, თუცა ჭირი არ გაკლია;
Ⴘენ მოჰკვდე და იგი წახდეს, ესე შენთვის რა მადლია?»
Ⴓბრძანა: «Ⴃაო, ეგეა მსგავსი შენისა გულისა,
Ⴋაგრა არ არის ქვეყანად წამალი ამა წყლულისა!
Ⴅის ძალ-აქვს პოვნა კაცისა, თვით სოფლად არ-მოსრულისა?
Ⴙემი ლხინია სიკვდილი, გაყრა ხორცთა და სულისა
«Ⴖმერთმან სხვაცა ეტლსა ჩემსა სადმცა კაცი რად დაბადა,
Ⴑიახლე და საუბარი თუმცა მისი მე მეწადა!
Ⴅინმცა გასძლნა ჭირნი ჩემნი, ანუ ვინმცა შეეცადა?
Ⴘენგან კიდე ხორციელი, დაო, მივის არასადა».
Ⴕალმან ჰკადრა: «Ⴀრ გამიწყრე, ვიშიშვი და ვიაჯ დია;
Ⴐათგან Ⴖმერთსა ვაზირობა შენი ჩემზედ მოუგდია,
Ⴅერ დავმალავ უკეთესსა, რაცა საქმე გამიცდია.
Ⴀრა ვარგა უსაზომო, თავი ზომსა გარდგიხდია».
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴐას მენუკვი, არა ვიცი, გამიცხადე.
Ⴉაცი ჩემად სამსახურად უღმრთოდ მემცა ვით დავბადე!
Ⴖმერთსა ჩემი უბედობა უნდა, მემცა რას ვეცადე!
Ⴂანაღამცა გავნადირდი, თავი ასრე გავიხადე».
Ⴕალმან კვლა ჰკადრა: «Ⴂაგსაჯე მეტითა შეგონებითა,
Ⴋაგრა თუ კაცი მოგგვარო, მოგყვეს თავისა ნებითა,
Ⴈგი გეახლოს, ილხენდე მისითა შემეცნებითა,
Ⴔიცე, არ მოჰკლა, არ იყო, არ, სავნებლისა ვნებითა».
Ⴗმამან უთხრა: «Ⴇუ მიჩვენებ, ვნახავ, დიდად გავიხარებ,
Ⴑიყვარულმან მისმან, ვისთვის ხელი მინდორს თავსა ვარებ,
Ⴀრას ვუზამ უგემურსა, არაოდეს გავამწარებ;
Ⴐაცა ჩემგან ეამების, ვაამებ და შევიყვარებ»
Ⴘეყრა Ⴒარიელისა და Ⴀვთანდილისა
Ⴕალი ადგა და წავიდა მის ყმისა მოსაყვანებლად;
«Ⴀრ ეწყინაო», უამბობს, არს მისად მაგულვანებლად,
Ⴞელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა, ვით მთვარე მოსავანებლად;
Ⴈგი რა ნახა Ⴒარიელ, თქვა მზისა დასაგვანებლად.
Ⴂამოეგება Ⴒარიელ, ჰმართებს ორთავე მზე დარად,
Ⴀნუ ცით მთვარე უღრუბლო შუქთა მოჰფენდეს ქვე ბარად,
Ⴐომე მათთანა ალვისა ხეცა ვარგიყოს ხედ არად,
Ⴠგვანდეს შვიდთავე მნათობთა, სხვადმცა რისად ვთქვა მე და რად!
Ⴋათ აკოცეს ერთმანერთსა, უცხოობით არ დაჰრიდეს,
Ⴅარდსა ხლეჩდეს, ბაგეთაგან კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს,
Ⴗელი ყელსა გადააჭვდეს, ერთმანერთსა აუტირდეს,
Ⴕარვად შექმნნეს იაგუნდნი მათნი, თუმცა ლალად ღირდეს
Ⴋობრუნდეს. Ⴗმამან Ⴀვთანდილს ხელი შეუპყრა ხელითა,
Ⴄრთგან დასხდეს და იტირეს დიდხან ცრემლითა ცხელითა.
Ⴀსმათი სულსა უღებდა სიტყვითა საკვირველითა:
«Ⴇავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელ-იქმთ მზესა თქვენითა ბნელითა»
Ⴒარიელის ვარდი იყო დათრთვილული, არ დაზრული;
Ⴗმასა უთხრა: «Ⴋესწრაფების, მითხარ შენი დაფარული,
Ⴅინ ხარ, ანუ სით მოსრულხარ, სადაური, სით მოსრული?
Ⴋე სიკვდილსა აღარ ვახსოვ, ვარ მისგანცა განწირული».
Ⴀვთანდილ გასცა პასუხი, სიტყვები ლამაზებია:
«Ⴊომო და გმირო Ⴒარიელ, ვის თავი გინაზებია,
Ⴋე ვარ არაბი, Ⴀრაბეთს არს ჩემი დარბაზებია,
Ⴋიჯნურობითა დამწვარვარ, ცეცხლი უშრეტი მგზებია.
«Ⴋე პატრონისა ჩემისა ასული შემყვარებია;
Ⴇვით მეფედ მათად მას ხედვენ მონები მკლავ-მაგრებია.
Ⴇუცა არ მიცნობ, გინახავ, თავი ვით გიაზრებია,
Ⴂახსოვსცა, ოდეს დაჰხოცე მონები არ-საპყრებია?
«Ⴘენ მინდორს გნახეთ გაჭრილი, ჩვენ ზედა გარდგეკიდენით,
Ⴎატრონი ჩემი გაგიწყრა, ჩვენ ხაფად წაგეკიდენით,
Ⴂიხმეთ, არ მოხველ, ლაშქარნი უკანა გამოგკიდენით,
Ⴘენ ველნი წითლად შეჰღებენ სრულად სისხლისა მიდენით.
«Ⴗველაკასა მათრახითა თავი უხრმლოდ გარდაჰკვეთეთ.
Ⴋეფე შეჯდა, დაგვეკარგე, კვალი შენი ვერ მოვკვეთეთ,
Ⴅითა ქაჯი დაგვემალე, მონებიცა დავაფეთეთ,
Ⴀმან უფრო დაგვაშმაგნა, თავი სრულად გავაშეთეთ.
«Ⴝმუნვა შეექმნა, თქვენც იცით, ხელმწიფე ნებიერია.
Ⴋოგნახეს, გძებნეს ყოველგან, მათ რუკა დაუწერია,
Ⴅერ ნახეს შენი მნახავი ვერცა ყმა, ვერცა ბერია;
Ⴀწ გამომგზავნა, რომელსა ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია
«Ⴋიბრძანა: «Ⴋიცან ამბავი მის ყმისა წარხდომილისა,
Ⴋაშინ ვარ მქმნელი საქმისა, მის შენგან მონდომილისა».
Ⴑამ წლამდის მითხრა დადენა უმისოდ ცრემლთა მილისა.
Ⴀრ გიკვირს, გავძელ ვერ-ჭვრეტა მისისა მე ღიმილისა?!
«Ⴀქანამდის მნახავიცა კაცი შენი არ მენახა;
Ⴕურდნი ვნახენ, რომე თქვენთვის სიტყვა რამე გაემკვახა;
Ⴋათრახითა ჩამოგეგდო ერთი, მკვდართა დაგესახა;
Ⴋათ მასწავლეს, ძმა რომელთა სულ-მობრძავი სამე, გლახ, ა».
Ⴒარიელსცა აეხსენა ომი მათი მაშინდელი,
Ⴈტყვის: «Ⴋახსოვს ეგე საქმე, თუმცა არის ადრინდელი;
Ⴄრთგან გნახენ ნადირობას შენ და შენი მე გამზრდელი;
Ⴋით ვტიროდი, მომეგონა მე, გლახ, ჩემი წარმწყმედელი.
«Ⴐას მაქმნევდით, რა გინდოდა, ერთმანერთსა რითა ვჰგვანდით?
Ⴇქვენ მორჭმულნი სთამაშობდით, ჩვენ მტირალნი ღაწვთა ვბანდით.
Ⴐა მონანი შესაპყრობლად მომწიენით, გაჰგულვანდით,
Ⴀწ ვეჭვ, რომე ჩემად ნაცვლად თანა მკვდართა მიიტანდით.
«Ⴋოვიხედე, მომეწია, რა პატრონი შენი, ვნახე,
Ⴞელმწიფობით შემებრალნეს, ამად ხელი არ შევახე,
Ⴇვალთა წინა გამოვექეც, მეტი არა შევუზრახე.
Ⴙემი ცხენი უჩინოს ჰგავს, სხვასამცა რას დავასახე!
«Ⴉაცმან ვერ ასწრას თვალისა დაფახვა, დაწამწამება,
Ⴋას გავექცევი ვისგანცა ჩემი არა ვცნა ამება;
Ⴋათ ქურდთა მიღმა გამეგო მე არას არ შეწამება,
Ⴀვად ჰშვენოდა მორევნა და ჩემი დათამამება.»
«Ⴀწ ვაშად მოხვე, მეამა ნახვა შენისა პირისა!
Ⴒანად სარო და პირად მზე, მამაცად მსგავსი გმირისა,
Ⴂარჯილხარ, მაგრა არა ხარ გარდაუხდელი ჭირისა:
Ⴛნელია პოვნა კაცისა Ⴖმრთივ ზეცით განაწირისა!»
Ⴀვთანდილ უთხრა: «Ⴅით მაქებ საქები ბრძენთა ენისა?
Ⴋაგისად ნაცვლად რამც ვიყავ ღირსი ქებისა თქვენისა!
Ⴑახე ხარ მზისა ერთისა, ზეცით მნათისა ზენისა,
Ⴐათგან ვერ შეგცვლის პატიჟი ეგზომთა ცრემლთა დენისა.
«Ⴀმა დღემან დამავიწყა, გული ჩემი ვინ დაბინდა;
Ⴃამიგდია სამსახური, იგი იქმნას, რაცა გინდა;
Ⴈაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერმცა მინა მინდა,
Ⴘენ გეახლო სიკვდილამდის, ამის მეტი არა მინდა!»
Ⴒარიელ უთხრა: «Ⴋე შენი გული აწ მემხურვალების;
Ⴋიკვირს, თუ: ნაცვლად მაგისად შენ ჩემი რა გევალების!
Ⴋაგრა წესია, მიჯნური მიჯნურსა შეებრალების,
Ⴘენ საყვარელსა გაგყარო, ესე რად გენაცვალების!
«Ⴜამოსრულხარ ჩემად ძებნად, პატრონისა სამსახურად;
Ⴖმერთმან ქმნა და გიპოვნივარ, შენცა ცდილხარ მამაცურად.
Ⴋაგრა ჩემსა რა გიამბობს, გამოჭრილვარ ასრე თუ რად!
Ⴋე თუ ვიტყვი, დამწვავს ცეცხლი ცხელი, შემიქმს ალად, მურად».
Ⴀსმათ უთხრა: «Ⴚრემლით, ლომო, მაგა ცეცხლსა რა ერგების!
Ⴋე ვითა ვთქვა წვევა თქმისა, რათგან ეგრე არ ეგების!
Ⴅხედავ, ესე ხელი ვინმე მოყმე შენთვის წაეგების,
Ⴚნას მიზეზი შენთა წყლულთა, ქმნას, რა ღონე დაედების
«Ⴋეხვეწებოდა, ლამოდა ჩემგან რასამე სმენასა;
Ⴌუთუ ყოს Ⴖმერთმან გაძლება, მემცა ვით მივეც ენასა!
Ⴇუ რას სცნობს, ვეჭობ ამისგან თქვენსა რასამე ლხენასა.
Ⴀრს უკეთესი, რაცაღა სწადს განგებასა ზენასა».
Ⴀმას დაყმუნდა Ⴒარიელ დამწვარი, დაალებული;
Ⴀსმათს უბრძანა: «Ⴋას აქათ შენ ხარ ჩემთანა ხლებული;
Ⴐად არა იცი, უწამლო არს ლები ესე ლებული!
Ⴉვლა ესე ყმა მწვავს მტირალი, ცრემლითა დავალებული.
«Ⴉაცმან ვით პოვოს, Ⴖმრთისაგან რაც არა დანაბადია!
Ⴋით გული ჩემი სახმილმან აწ ასრე დანაბა დია,
Ⴉვლა გზასა მიკრავს, მიჭირავს, მითქს ბადე დანაბადია;
Ⴀწ ლხინთა ნაცვლად სოფლისა ჩალა მაქვს და ნაბადია.
«Ⴋაგრა Ⴖმერთმან მოწყალემან მით სახითა ერთით მზითა
Ⴍრი მისი მოწყალება დღესცა მომცა ამა გზითა:
Ⴎირველ, შეჰყრის მოყვარულთა ჩემით რათმე მიზეზითა,
Ⴉვლა, ნუთუმცა სრულად დამწვა ცეცხლთა ცხელთა ანაგზითა».
Ⴗმასა უთხრა: «Ⴅინცა კაცმან ძმა იძმოს, თუ დაცა იდოს,
Ⴞამს, თუ მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დაჰრიდოს;
Ⴖმერთმან ერთი ვით აცხოვნოს, თუ მეორე არ წაწყმიდოს!
Ⴘენ ისმენდი, მე გიამბობ, რაცა გინდა წამეკიდოს».
Ⴀსმათს უთხრა: «Ⴋოდი, მოჯე, თანა წყალი მომიტანე,
Ⴃაბნედილსა მაპკურებდი, გული მითა გარდამბანე;
Ⴋკვდარი მნახო, დამიტირე, სულთქმა გაათანისთანე,
Ⴋე სამარე გამითხარე, აქა მიწა მიაკვანე»
Ⴖილ-ჩახსნილი საამბობლად დაჯდა, მხარნი ამოყარნა;
Ⴅითა მზე ჯდა მოღრუბლებით, დიდხან შუქნი არ ადარნა;
Ⴅერ გაახვნა სასაუბროდ მან ბაგენი, გაამყარნა,
Ⴋერმე სულთქნა, დაიზახნა, ცრემლნი ცხელნი გარდმოყარნა.
Ⴋოთქვამს: «Ⴠაი, საყვარელო, ჩემო, ჩემთვის დაკარგულო,
Ⴈმედო და სოცოცხლეო, გონებაო, სულო, გულო,
Ⴅინ მოგკვეთა, არა ვიცი, ხეო, Ⴄდემს დანერგულო!
Ⴚეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა, გულო, ასჯერ დადაგულო?!»
Ⴒარიელისაგან თავის ამბის მბობა Ⴀვთანდილთანა
«Ⴈსმენდი, მოეც გონება ჩემთა ამბავთა სმენასა;
Ⴑაუბართა და საქმეთა ვითა ძლივ ვათქმევ ენასა!
Ⴈგი, ვინ ხელ-მქმნა, მოველი მისგან აროდეს ლხენასა,
Ⴅისგან შევუცავ სევდათა, სისხლისა ღვართა დენასა.
«Ⴈნდოეთს შვიდთა მეფეთა ყოვლი კაცი ხართ მცნობელი:
Ⴄქვსი სამეფო Ⴔარსადანს ჰქონდა, თვით იყო მპყრობელი,
Ⴓხვი, მდიდარი, უკადრი, მეფეთა ზედა მფლობელი,
Ⴒანად ლომი და პირად მზე, ომად მძლე, რაზმთა მწყობელი.
«Ⴋამა-ჩემი ჯდა მეშვიდე, მეფე მებრძოლთა მზარავი,
Ⴑარიდან ერქვა სახელად, მტერთა სრვად დაუფარავი;
Ⴅერვინ ჰკადრებდის წყენასა, ვერ ცხადი, ვერცა მპარავი;
Ⴌადირობდის და იშვებდის საწუთრო-გაუმწარავი
«Ⴞალვა მოსძულდა, შეექმნა გულს კაეშანთა ჯარები.
Ⴇქვა: «Ⴜამიღია მტერთაგან ძლევით ნაპირთა არები,
Ⴗოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი, მაქვს ზეიმი და ზარები»;
Ⴁრძანა: «Ⴜავალ და მეფესა Ⴔარსადანს შევეწყნარები»
«Ⴞალვა მოსძულდა, შეექმნა გულს კაეშანთა ჯარები.
Ⴇქვა: «Ⴜამიღია მტერთაგან ძლევით ნაპირთა არები,
Ⴗოვლგნით გამისხმან, მორჭმით ვზი, მაქვს ზეიმი და ზარები»;
Ⴁრძანა: «Ⴜავალ და მეფესა Ⴔარსადანს შევეწყნარები».
«Ⴔარსადანს წინა დაასკვნა გაგზავნა მოციქულისა,
Ⴘესთვალა: «Ⴘენ გაქვს მეფობა Ⴈნდოეთისა სრულისა;
Ⴀწ მე მწადს, თქვენსა წინაშე მეცა ვცნა ძალი გულისა,
Ⴑახელი დარჩეს ჩემისა ერთგულად ნამსახურისა».
«Ⴔარსადან შექმნა ზეიმი ამა ამბისა მცნობელმან.
Ⴘესთვალა: «Ⴖმერთსა მადლობა შევსწირე ხმელთა მფლობელმან,
Ⴐათგან ეგე ჰქმენ მეფემან, ჩემებრ Ⴈნდოეთს მჯდომელმან.
Ⴀწ მოდი, ასრე პატივ გცე, ვითა ძმამან და მშობელმან».
«Ⴄრთი სამეფო, საკარგყმო, უბოძა ამირბარობა.
Ⴇვით ამირბარსა Ⴈნდოეთს აქვს ამირ-სპასალარობა.
Ⴋეფე რა დაჯდა, არა სჭირს ხელისა მიუმცთარობა;
Ⴑხვად პატრონია, მართ ოდენ არა აქვს კეისარობა.
«Ⴇვით მეფემან მამა-ჩემი დაიჭირა სწორად თავსა.
Ⴇქვა: «Ⴙემებრი ამირბარი, ნაძლევი ვარ, ვისმცა ჰყავსა!»
Ⴊაშქრობდის და ნადირობდის, აძლევდიან მტერნი ზავსა.
Ⴋას არა ვჰგავ ასრე, ვითა მე სხვა კაცი არა მგავსა.
«Ⴛე არ ესვა მეფესა და დედოფალსა მზისა დარსა,
Ⴝმუნვა ჰქონდა, ჟამი იყო, მით აეხვნეს სპანი ზარსა.
Ⴅა, კრულია დღემცა იგი, მე მივეცი ამირბარსა!
Ⴋეფემ ბრძანა: «Ⴘვილად გავზრდი, თვით ჩემივე გვარი არსა»
«Ⴋეფემან და დედოფალმან მიმიყვანეს შვილად მათად,
Ⴑაპატრონოდ მზრდიდეს სრულთა ლაშქართა და ქვეყანათად,
Ⴁრძენთა მიმცეს სასწავლელად ხელმწიფეთა ქცევა-ქმნათად;
Ⴋოვიწიფე, დავემსგავსე მზესა თვალად, ლომსა ნაკვთად.
«Ⴀსმათ, მითხრობდი, რაცა სცნა ჩემგან ამბობა ცილისა.
Ⴞუთისა წლისა შევიქმენ მსგავსი ვარდისა შლილისა;
Ⴝირად არ მიჩნდის ლომისა მოკლვა, მართ ვითა სირისა;
Ⴀრა ჰგაოდის Ⴔარსადანს მისი არა-სმა შვილისა.
«Ⴀსმათ, შენცა ხარ მოწამე ჩემისა ფერ-მიხდილისა,
Ⴋზესა მე ვსჯობდი შვენებით, ვით ბინდსა ჟამი დილისა;
Ⴈტყოდეს ჩემნი მნახავნი: «Ⴋსგავსია Ⴄდემს ზრდილისა».
Ⴀწ მაშინდლისა ჩემისა სახე ვარ ოდენ ჩრდილისა.
«Ⴋე ხუთისა წლისა ვიყავ, დაორსულდა დედოფალი».
Ⴄსე რა თქვა, ყმამან სულთქნა, ცრემლით ბრძანა: «Ⴘობა ქალი».
Ⴃაბნედასა მიეწურა, Ⴀსმათ ასხა გულსა წყალი;
Ⴇქვა: «Ⴋაშინვე მზესა ჰგვანდა, აწ მედების ვისგან ალი!
«Ⴜიგნი წიგნსა ეწეოდა, დედოფალი ოდეს შობდა,
Ⴋოციქული — მოციქულსა, Ⴈნდოეთი სრულად სცნობდა;
Ⴋზე და მთვარე განცხრებოდეს, სიხარულით ცა ნათობდა;
Ⴗოვლი არსად შემოსრული მხიარული თამაშობდა.
«Ⴕება არ ითქმის ენითა, აწ ჩემგან ნაუბარითა.
Ⴔარსადან დაჯდა ხარებად ზეიმითა და ზარითა;
Ⴗოვლგნით მოვიდეს მეფენი ნიჭითა მრავალ-გვარითა.
Ⴑაჭურჭლე გასცეს, აივსნეს ლაშქარნი საბოძვარითა
«Ⴑაშობელი გაიყარა, ზრდა დაგვიწყეს მე და ქალსა.
Ⴋართ მაშინვე ჰგვანდა იგი მზისა შუქთა ნასამალსა.
Ⴅუყვარდით და სწორად ვუჩნდით მეფესა და დედოფალსა.
Ⴀწ ვახსენებ, ვისგან ჩემი დაუდაგავს გული ალსა!»
Ⴗმა დაბნდა, რა სახელისა ხსენებასა მიეწურა;
Ⴀვთანდილსცა აეტირა, მისმან ცეცხლმან გულსა ჰმურა;
Ⴕალმან სულად მოაქცია, მკერდსა წყალი დააპკურა.
Ⴇქვა: «Ⴈსმენდი, მაგრა ჩემი სიკვდილისა დღე დასტურ ა.
«Ⴋას ქალსა Ⴌესტან-Ⴃარეჯან იყო სახელად ხმობილი.
Ⴘვიდისა წლისა შეიქმნა ქალი წყნარი და ცნობილი,
Ⴋთვარისა მსგავსი, შვენებით მზისაგან ვერ-შეფრობილი;
Ⴋისსა ვით გასძლებს გაყრასა გული ალმასი, წთობილი!
«Ⴈგი ასრე მოიწიფა, მე შემეძლო შესლვა ომსა;
Ⴋეფე ქალსა ვით ხედვიდა მეფობისა ქმნისა მწთომსა,
Ⴋამასავე ხელთა მიმცეს, რა შევიქმენ ამა ზომსა;
Ⴅბურთობდი და ვნადირობდი, ვით კატასა ვხოცდი ლომსა.
«Ⴋეფემან სახლი ააგო, შიგან სამყოფი ქალისა;
Ⴕვად ფაზარი სხდა, კუბო დგა იაგუნდისა, ლალისა,
Ⴉარზედა ბაღჩა, საბანლად სარაჯი ვარდის წყალისა;
Ⴈგი მუნ იყვის, მედების ვისგან სახმილი ალისა!
«Ⴃღე და ღამე მუჯამრითა ეკმეოდის ალვა თლილი;
Ⴆოგჯერ კოშკს ჯდის, ზოგჯერ ბაღჩას ჩამოვიდის, რა დგის ჩრდილი.
Ⴃავარ იყო და მეფისა, ქვრივი, Ⴕაჯეთს გათხოვილი,
Ⴋას სიბრძნისა სასწავლელად თვით მეფემან მისცა შვილი
«Ⴑრა ედგა მოფარდაგული ოქსინოთა და შარდითა;
Ⴅერვინ ვხედევდით, შეიქმნა პირითა მინა-ვარდითა;
Ⴀსმათ და ორნი მონანი ჰყვიან, იმღერდის ნარდითა;
Ⴋუნ იზრდებოდის ტანითა, გაბაონს განაზარდითა.
«Ⴇხუთმეტისა წლისა ვიყავ, მეფე მზრდიდა ვითა შვილსა;
Ⴃღისით ვიყვი მას წინაშე, გამიშვებდის არცა ძილსა;
Ⴛალად ლომსა, თვალად მზესა, ტანად ვჰგვანდი Ⴄდემს ზრდილსა,
Ⴑროლასა და ასპარეზსა აქებდიან ჩემგან ქმნილსა.
«Ⴋოსრნის მხეცნი და ნადირნი ისარმან ჩემგან სრეულმან;
Ⴋერმე ვიბურთი მოედანს, მინდორით შემოქცეულმან;
Ⴘევიდი, შევქმნი ნადიმი, ნიადაგ ლხინსა ჩვეულმან;
Ⴀწ საწუთროსა გამყარა პირმან ბროლ-ბადახშეულმან!
«Ⴋამა მომიკვდა, მოვიდა დღე სიკვდილისა მისისა;
Ⴕმნა გაუცუდდა ფარსადანს ნიშატისა და ნიშისა;
Ⴋათ გაეხარნეს, ვის ზარი დალევდის მისგან შიშისა;
Ⴄრთგულთა შექმნეს ვაება, მტერთა — ხსენება იშისა.
«Ⴋე წელიწდამდის ბნელსა ვჯე საწუთრო-გაცუდებული,
Ⴃღისით და ღამით ვვაებდი, ვერვისგან სულ-დაღებული;
Ⴂაყვანად ხასნი მოვიდეს, მითხრეს მეფისა მცნებული,
Ⴄბრძანა: «Ⴘვილო Ⴒარიელ, ნუ ხარ შავითა ღებული.
«Ⴙვენ უფრო გვტკივის იგი, ვინ დაგვაკლდა სწორად თავისა».
Ⴀსი ებოძა საჭურჭლე, ებრძანა ახდა შავისა,
Ⴁოძება მისეულისა სრულისა საკარგავისა:
«Ⴘენ გქონდეს ამირბარობა, ქმნა მისვე საურავისა»
«Ⴀვენთი, დამწვეს მამისა სახმილთა დაუშრტობელთა;
Ⴓკუნით გამომიყვანეს ხასთა მათ წინა მდგომელთა;
Ⴂამოსლვისათვის ზეიმი შექმნეს Ⴈნდოეთს მფლობელთა,
Ⴘორს მომეგებნეს, მაკოცეს პატივით ვითა მშობელთა.
«Ⴋათ საჯდომთა ახლოს დამსვეს, პატივს მცემდეს ძისა დარად,
Ⴋის ხელისა საურავი მათ ორთავე მითხრეს წყნარად;
Ⴓრჩ ვექმენ და მისეულთა წესთა ქცევა მიჩნდა ზარად.
Ⴀრ მომეშვნეს, დავჰმორჩილდი, თაყვანის-ვეც ამირბარად.
«Ⴀღარა ვიცი, დამვიწყდეს, თუცა დიადი წელია;
Ⴂიამბო ჩემი ამბავი, განა რაზომცა ძნელია!
Ⴚრუ და მუხთალი სოფელი მიწყივ ავისა მქმნელია,
Ⴋისთა ნაკვესთა წინწალი დამეცეს ხანგრძლად მწველია»
Ⴀმბავი Ⴒარიელის გამიჯნურებისა
Ⴉვლა დაიწყო თქმა ამბისა მან, რა ხანი მოიტირა:
«Ⴃღესა ერთსა მე და მეფე მოვიდოდით, გვენადირა;
Ⴋიბრძანა, თუ: «Ⴕალი ვნახოთ», ხელი ხელსა დამიჭირა.
Ⴋის ჟამისა მხსენებელი მე სულდგმული არ გიკვირა?!
«Ⴁაღჩა ვნახე უტურფესი ყოვლისავე სალხინოსა:
Ⴋფრინველთაგან ხმა ისმოდა უამესი სირინოსა;
Ⴋრავლად იყო სარაჯები ვარდის წყლისა აბანოსა.
Ⴉარსა ზედა მოჰფარვიდა ფარდაგები ოქსინოსა».
Ⴋეფემან ახმა დურაჯთა მითხრა მიტანად ქალისა,
Ⴂამოვუხვენ და წავედით ჩემად სადებლად ალისა;
Ⴋაშინ დავიწყე გარდახდა მე საწუთროსა ვალისა.
Ⴀლმასისა ხამს ლახვარი ლახვრად გულისა სალისა!
«Ⴅიცოდი, სწადდა არვისგან ნახვა მის მზისა დარისა,
Ⴋე გარე ვდეგ და მეფემან შევლო ფარდაგი კარისა;
Ⴅერას ვხედევდი, ოდენ ხმა მესმოდა საუბარისა.
Ⴀსმათს უბრძანა გამოხმა დურაჯთა ამირბარისა
«Ⴀსმათ ფარდაგსა აზიდნა, გარე ვდეგ მოფარდაგულსა;
Ⴕალსა შევხედენ, ლახვარი მეცა ცნობასა და გულსა.
Ⴋოვიდა, მივსცნე დურაჯნი, მთხოვა ცეცხლითა დაგულსა.
Ⴅამე, მას აქათ სახმილსა დავუწვავ ნიადაგულსა!
«Ⴀწ წარხდეს იგი ნათელნი, მზისაცა მოწუნარენი!»
Ⴋისი ვერ გაძლო ხსენება, დაბნდა და სულთქნა მწარენი;
Ⴗმა და Ⴀსმათი ტიროდეს, ხმას სცემდეს იგი არენი,
Ⴝმუნვით თქვეს: «Ⴋკლავნი ცუდ ქმნილან, ვა, გმირთა მემუქარენი!»
Ⴀსმათმან წყალი დაასხა, ცნობად მოვიდა ტარია,
Ⴃიდხან ვერა თქვა, სევდამან გული შეუპყრა, დარია;
Ⴃაჯდა და მწარედ სულთ-ითქვნა, ცრემლი მიწასა გარია,
Ⴇქვა: «Ⴙემგან მისი ხსენება, ვამე, რა დიდი ზარია!
«Ⴋიმნდონი საწუთროსანი მისთა ნივთთაგან რჩებიან,
Ⴈშვებენ, მაგრა უმუხთლოდ ბოლოდ ვერ მოურჩებიან;
Ⴅაქებ ჭკუასა ბრძენთასა, რომელნი ეურჩებიან.
Ⴈსმენდი ჩემთა ამბავთა, თუ სულნი შე-ღა-მრჩებიან.
«Ⴃურაჯნი მივსცენ, გავიღე სხვა ვერა გზაღა თავისა,
Ⴃავეცი, დავბნდი, წამიხდა ძალი მხართა და მკლავისა,
Ⴐა სულად მოვე, შემესმა ხმა ტირილისა და ვისა:
Ⴂარე მომრტყმოდეს ჯალაბნი, ვითა ჩამსხდომნი ნავისა.
«Ⴘიგან ვწევ დიდთა დარბაზთა ტურფითა საგებელითა,
Ⴆედ დამტიროდეს მეფენი ცრემლითა უშრობელითა,
Ⴎირსა იხოკდეს ხელითა, ღაწვისა გამპობელითა.
Ⴋუყრნი მოასხნეს, სენითა მთქვეს გამაბელზებელითა
«Ⴋე რა მნახა თვალ-ახმული, მეფე ყელსა მომეხვია,
Ⴚრემლით მითხრა: «Ⴘვილო, შვილო, ცოცხალ ხარ-ღა? Ⴑიტყვა თქვია!»
Ⴋე პასუხი ვერა გავეც, ვითა შმაგი, შევკრთი დია,
Ⴉვლა დავეცი დაბნედილი, გულსა სისხლი გარდმეთხია.
«Ⴑრულნი მუყრნი და მულიმნი მე გარე შემომცვიდიან;
Ⴋათ ხელთა ჰქონდა მუსაფი, ყოველნი იკითხვიდიან;
Ⴋტერ-დაცემული ვეგონე, არ ვიცი, რას ჩმახვიდიან.
Ⴑამ დღემდის ვიყავ უსულოდ, ცეცხლნი უშრეტნი მწვიდიან.
«Ⴀქიმნიცა იკვირვებდეს: «Ⴄსე სენი რაგვარია?
Ⴑამკურნალო არა სჭირს რა, სევდა რამე შემოჰყრია».
Ⴆოგჯერ შმაგად წამოვიჭრი, სიტყვა მცთარი წამერია.
Ⴃედოფალი ზღვასა შეიქმს, მას რომ ცრემლი დაუღვრია.
«Ⴑამსა დღესა დარბაზს ვიყავ, არ ცოცხალი, არცა მკვდარი;
Ⴋერმე ცნობა მომივიდა, მივჰხვდი რასმე მიუმხვდარი;
Ⴅთქვი, თუ: «Ⴠაი, რაშიგან ვარ მე, სიცოცხლე-გარდამხდარი!»
Ⴇმობა ვსთხოვე შემოქმედსა, ვჰკადრე სიტყვა სამუდარი.
«Ⴅთქვი, თუ: «Ⴖმერთო, ნუ გამწირავ, აჯა ჩემი შეისმინე,
Ⴋომეც ძალი დათმობისა, ცოტად ვითმე აღმადგინე,
Ⴀქა ყოფა გამამჟღავნებს, სახლსა ჩემსა მიმაწვინე!»
Ⴋანვე ქმნა და მო-რე-ვჯობდი, გული წყლული გავარკინე.
«Ⴋე წამოვჯე. Ⴋეფისაგან კაცი დია მოვიდოდა.
Ⴀხარებდეს: «Ⴜამოჯდაო», დედოფალი გამორბოდა;
Ⴋეფე მორბის თავ-შიშველი, არ იცოდა, რას იქმოდა,
Ⴈგი Ⴖმერთსა ადიდებდა, სხვა ყველაი უჩუმოდა
«Ⴈქით და აქათ მომისხდეს, მახვრიტეს სახვრეტელია;
Ⴋე მოვახსენე: «Ⴎატრონო, გული აწ უფრო მრთელია;
Ⴚხენსა შეჯდომა მწადიან, ვნახნე წყალნი და ველია».
Ⴚხენი მომგვარეს, შე-ცა-ვჯე, მეფე ჩემთანა მვლელია.
«Ⴂამოვედით, მოვიარეთ მოედანს და წყლისა პირსა;
Ⴙემსა მივე, დავაბრუნვე, მეფე მომყვა სახლთა ძირსა.
Ⴘინა მივე, უარ გავხე, სხვა დამერთო ჭირი ჭირსა;
Ⴅთქვი, თუ: «Ⴋოვკვდე, ბედი ჩემი ამის მეტსა რასღა ღირსა!»
«Ⴆაფრანის ფერად შეცვალა ბროლი ცრემლისა ბანამან,
Ⴂული უფრორე დამიჭრა ათიათასმან დანამან.
Ⴑაწოლს მეკარე შემოდგა, მოლარე გაიყვანა მან:
Ⴅთქვი, თუ: «Ⴐა იცის ამბავი, ნეტარ, ან იმან, ან ამან?»
«Ⴋონააო Ⴀსმათისი». — «Ⴐა იცისო», ვარქვი, «ჰკითხე».
Ⴘემოვიდა, სააშიკო წიგნი მომცა, წავიკითხე;
Ⴂამიკვირდა, სხვად ვითამცა ვქმენ გულისა მწველთა სითხე?
Ⴋისგან ეჭვი არა მქონდა, სევდად მაწვა გულსა მით ხე.
«Ⴋე გამიკვირდა: «Ⴑით ვუყვარ, ანუ ვით მკადრებს თხრობასა?
Ⴋიუყოლობა არ ვარგა, დამწამებს უზრახობასა,
Ⴙემგან იმედსა გარდასწყვედს, მერმე დამიწყებს გმობასა».
Ⴃავწერე, რაცა პასუხად ჰმართებდა აშიკობასა.
«Ⴃღენი გამოხდეს და გული უფრორე დამწვეს კვლავ ალთა,
Ⴅეღარ ვუჭვრეტდი ლაშქართა, მინდორს თამაშად მავალთა;
Ⴃარბაზს ვერ მივე; მკურნალთა დამიწყეს მოსლვა მრავალთა,
Ⴋაშინ დავიწყე გარდახდა სოფლისა ლხინთა და ვალთა
«Ⴋათ ვერა მარგეს, მე გულსა ბინდი დამეცა ბნელისა,
Ⴑხვამან ვერავინ შემატყო დება ცეცხლისა ცხელისა;
Ⴑისხლი დამწამეს; მეფემან ბრძანა გახსნევა ხელისა.
Ⴂავიხსენ ფარვად პატიჟთა, არვისგან საეჭველისა.
«Ⴞელ-გახსნილი, სევდიანი, საწოლს ვიყავ თავის წინა;
Ⴙემი მონა შემოვიდა, შევხედე, თუ თქვას: რა მინა.
«Ⴋონააო Ⴀსმათისი»; შემოყვანა ვუთხარ შინა.
Ⴂულსა შინა დავუზრახე: «Ⴐა მპოვაო, ანუ ვინა?!»
«Ⴋონამან წიგნი მომართვა, მე წავიკითხე ნებასა;
Ⴜიგნსა შევატყევ, ლამობდა შეყრისა მოსწრაფებასა;
Ⴎასუხად ვსწერდი: «Ⴏამია, მართალ ხარ გაკვირვებასა;
Ⴋოვალ, თუ მიხმობ, მე ნუ მეჭვ მოსლვისა დაზარებასა».
«Ⴂულსა ვარქვი, თუ: «Ⴊახვარნი ეგე ვით დაგაღონებენ?
Ⴀმირბარი ვარ, ხელმწიფე, სრულად ინდონი მმონებენ;
Ⴀზრად შეიქმენ, საქმესა ათასჯერ შეაწონებენ,
Ⴇუ შეიგებენ, მე მათთა არეთა არ მარონებენ».
«Ⴉაცი მოვიდა მეფისა: «Ⴑწადსო ამბისა სმინება».
Ⴋოყვანა ვუთხარ; ებრძანა: «Ⴕმნაცა სისხლისა დინება?»
Ⴋე ვჰკადრე: «Ⴞელი გავიხსენ, დამიწყო მოჯობინება,
Ⴜინაშე მოვალ, ამისთვის კვლა უფრო მმართებს ლხინება».
Бесплатный фрагмент закончился.
Купите книгу, чтобы продолжить чтение.