Бесплатный фрагмент - Ella, I love You!

Από τη συγγραφέα

Η Χαλίνα Χ. Χαρτ είναι μουσικός, contralto. Απόφοιτη της Ανωτάτης Μουσικής Σχολής, με σπουδές κλασσικής και τζαζ φωνητικής:

«Άρχισα να τραγουδάω (η λέξη „έμαθα“ εδώ δεν είναι κατάλληλη, επειδή αυτή η δεξιοτεχνία ήταν πάντα μαζί μου) πριν μάθω να μιλάω και να περπατάω. Το τραγούδι για μένα είναι τόσο φυσικό όσο και η αναπνοή. Το τραγούδι είναι η φιλοσοφία μου, ο διαλογισμός μου, ο τρόπος κατανόησης και αντίληψης του κόσμου.»

«Όταν ακούω τα τραγούδια της Έλλα, δεν αισθάνομαι μόνο αισθητική απόλαυση από τη μουσική, την ελευθερία και την αρμονία. Συλλαμβάνω τις σκέψεις μου να περιπλανιούνται και να γυρνούν από μακρινές εποχές (αποστάσεις), σαν να επέστρεψα σε κάτι φωτεινό, καλό, τόσο οικείο και αγαπητό, αλλά πολύ καιρό ξεχασμένο. Τι είναι αυτό; Αυτές είναι αναμνήσεις από την παιδικά μου χρόνια, όταν τα τραγούδια ακουγόταν από το ραδιόφωνο ως φόντο για να συνοδεύουν στις καθημερινές μας δουλειές και δραστηριότητες. Μεταξύ όλων των τραγουδιών εκείνης της εποχής πολύ συχνά ακούγονταν και τα τραγούδια της Έλλα. Έτσι, με αυτά τα τραγούδια επιστρέφω σαν με ένα ισχυρό κύμα, σε εκείνη την μακρινή εποχή. Εικόνες της παιδικής μου ηλικίας, που φαινομενικά έχουν ξεχαστεί, γίνονται και πάλι πραγματικότητα, ξαναζωντανεύοντας εκείνο τον υπέροχο χρόνο, αυτή τη χαρά της ύπαρξης, που περιβάλλεται από μια ζεστή, ροζ ομίχλη νοσταλγίας.
Εάν είχατε κάποτε και εσείς ένα ραδιόφωνο στο σπίτι, τότε είναι πολύ πιθανό να αναπολήσετε αυτό το εκπληκτικό συναίσθημα της συνάντησης με την ξεχασμένη σας παιδική ηλικία. Δεν είναι αυτό ένα θαύμα;»

«The one radio voice that I listened to above others belonged to Ella Fitzgerald. There was a quality to her voice that fascinated me, and I’d sing along with her, trying to catch the subtle ways she shaded her voice, the casual yet clean way she sang the words.»

Doris Day

«Η μοναδική φωνή που άκουγα στο ραδιόφωνο πάνω από άλλους ανήκε στην Ella Fitzgerald. Υπήρχε μια ποιότητα στη φωνή της που με γοήτευε και τραγούδαγα μαζί της, προσπαθώντας να πιάσω τους λεπτούς τρόπους που χρωμάτιζε τη φωνή της και τον ολοκάθαρο τρόπο που τραγουδούσε τα λόγια.»

Ντόρις Ντέι

«Every other singer, male or female, if they’re lucky, they listen to Ella.»

PatBoone

«Κάθε άλλος τραγουδιστής, άνδρας ή γυναίκα, ήταν τυχερός αν άκουγε την Έλλα να τραγουδάει.»

— Πατ Boone

ΠΡΌΛΟΓΟΣ ΧΛΌΗ Ν. ΑΜΑΡΆΝΤΟΥ

Με τη Χαλίνα γνωριστήκαμε σε Έκθεση Εικαστικών που συμμετείχαμε και οι δύο με έργα μας. Κουβεντιάζοντας ανακαλύψαμε την κοινή μας αγάπη για τη μουσική. Εκείνη την περίοδο ετοίμαζα την 3η Ποιητική μου συλλογή, η οποία περιελάμβανε ένθετο μουσικό CD με 7 ορχηστρικά και 7 τραγούδια, σε ποίηση και μουσική μου, με γενικό τίτλο «Δίνοντας στο αύριο σκοπό». Της πρότεινα να τραγουδήσει 2 τραγούδια μου και δέχτηκε αμέσως. Η συνεργασία μας, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, άψογη.

Το βιβλίο της Χαλίνας είναι ξεχωριστό. Είναι ξεχωριστό γιατί αφορά βασικά στοιχεία της ζωής της Πρώτης Κυρίας της Τζαζ, Έλλα Φιτζέραλντ, κάτι που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία, παραθέτοντας σχόλια θαυμασμού πολλών καλλιτεχνών για την εποχή που μεσουρανούσε στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα.

Στα κείμενά της, η Χαλίνα, καταθέτει τη δική της στάση και αντίληψη και τα προσωπικά της συναισθήματα και εμπειρίες. Χαρείτε την ομορφιά του λόγου και του συναισθήματος του βιβλίου αυτού.

Τα τραγούδια που ερμήνευσε η Έλλα Φιτζέραλντ, η βασίλισσα της Τζαζ για περισσότερο από μισό αιώνα, κάθε φορά που τα άκουγα από τη φωνή της Χαλίνας, ήταν και μία άλλη φορά. Μία μουσική εμπειρία ψυχικής ανάτασης. Η φωνή της τρυφερή και επιβλητική με γέμισε συναισθήματα που με έκαναν να ξεχαστώ. Είμαι βέβαιη ότι θα ταξιδέψει και εσάς με την υπέροχη φωνή της.

Χαλίνα μου, καλοτάξιδο!

Τζαζ. Τι είδους μουσική είναι αυτή; Και για ποιον είναι

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η τζαζ είναι μουσική για πλούσιους. Άλλοι έχουν αντίθετη γνώμη: όχι, η τζαζ είναι μουσική για φτωχούς. Υπάρχουν και εκείνοι που θεωρούν ότι η τζαζ είναι μουσική για έξυπνους, μουσική για διανοούμενους, μουσική για την ελίτ… Τελικά, τι είδους μουσική είναι αυτή; Και για ποιον είναι; Και γιατί εντελώς επιπόλαια, παιχνιδιάρικα, χωρίς απαιτήσεις για κάτι σπουδαίο και μνημειώδες, χαρούμενες, φωτεινές, ελαφρές οι τζαζ μελωδίες και ρυθμοί πήραν τη θέση που τους αξίζει στις καλύτερες μουσικές σκηνές του κόσμου; Ας προσπαθήσουμε να το καταλάβουμε. Αν ανατρέξουμε στις πρώτες πηγές της τζαζ, στις ρίζες της, τότε θα βρεθούμε στον Κόλπο της Γουινέας, στις ακτές της Δυτικής Αφρικής. (Με την ευκαιρία, αν ψάχνετε για το κέντρο του πλανήτη Γη, τότε είναι ακριβώς εκεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει μια διασταύρωση δύο σημαντικών γεωγραφικών γραμμών ― του ισημερινού και του μηδενικού μεσημβρινού.)

Μετά, στις αρχές του 19ου αιώνα, βρίσκουμε ρυθμούς τζαζ στις ΗΠΑ, πιο συγκεκριμένα στη Νέα Ορλεάνη, όπου η αφρικανική λαογραφία και οι ρυθμοί της συνδυάζονται με την ευρωπαϊκή αρμονία. Έτσι εμφανίστηκε μια εντελώς νέα μουσική κατεύθυνση, η οποία πολύ γρήγορα αντικατέστησε την εμπορική αμερικανική μουσική εκείνης της εποχής. Η εκτέλεση των μουσικών της τζαζ από τους οργανοπαίκτες διακρίθηκε από έναν ασυνήθιστο τρόπο απόδοσης: φωτεινό, ζωντανό, χαρούμενο, συναρπαστικό, πιασάρικο με συνεχές κούνημα (swing), και, βεβαίως, αυτοσχεδιασμό. Ο ρυθμός της τζαζ, γρήγορος, δυνατός, δυναμικός προκαλούσε για συμμετοχή, για χορό και η μελωδία προσκαλούσε για κοινή δημιουργία, εδώ και τώρα, για αυτοσχεδιασμό. Τι όμως ήθελε να εκφράσει αυτή η μουσική; Τι έχει που είναι τόσο ξεχωριστό σε αυτή; Τι θέλει να πει και για ποιον είναι; Υπάρχει, τελικά, απάντηση σε αυτή την ερώτηση; Ναι, υπάρχει. Αυτή η μουσική είναι ύμνος για την Ελευθερία, για τη δίψα της Ελευθερίας, για την αναγκαιότητά της Ελευθερίας.

Από που όμως ξεκίνησε μια τέτοια φωτεινή, χαρούμενη, ρυθμική μουσική μια τέτοια ορμητική οργή, μια τέτοια ανάγκη; Ναι, και πάλι από τον ίδιο τόπο: από τις ακτές της Δυτικής Αφρικής, από κει όπου ένα άτομο είχε το δικαίωμα εκμετάλλευσης του άλλου, όπου οι άνθρωποι θεωρούνταν υλικά αγαθά και όπου η δουλεία ήταν νόμιμη. Οι τζαζ μελωδίες γεννήθηκαν σε ψυχές ανθρώπων που δεν ήταν ελεύθεροι, ήταν υπό την κατοχή άλλων ανθρώπων, δηλαδή σκλάβοι. Η δουλεία είναι τρομερή από μόνη της, η δουλεία παίρνει το πιο σημαντικό πράγμα από έναν άνθρωπο την ελευθερία, μετατρέποντάς τον σε ρομπότ σε άβουλο αντικείμενο. Όμως ο οποιοσδήποτε έχει ελεύθερο πνεύμα. Οι φτωχοί, ταπεινωμένοι, περιφρονημένοι δούλοι, που γνώριζαν και αισθάνονταν πολύ βαθιά την ανάγκη για ελευθερία και αυτοέκφραση, δεν είχαν άλλη διέξοδο, παρά να εκφράσουν αυτή τους την ανάγκη μέσα από το τραγούδι και τον χορό. Μέσα από τους ρυθμούς και τις μελωδίες, η ψυχή ήταν ελεύθερη, η δίψα για αυτοέκφραση έβρισκε το αντικείμενό της στον αυτοσχεδιασμό, στη δημιουργικότητα, που με τα φτερά της, τους ανέβαζε ψηλά, στο μπλε του ουρανού, εκεί που ελεύθερα πουλιά πετούν στα ελεύθερα σύννεφα.

Η τζαζ είναι μια ανεξέλεγκτη, απόλυτη Ελευθερία. Η τζαζ είναι φιλοσοφία και τρόπος ζωής. Η τζαζ καλεί τον άνθρωπο στη δημιουργικότητα και στη συμμετοχή, τον κάνει ελεύθερο και ευτυχισμένο. Η τζαζ μπορεί να υπάρχει παντού, διότι δεν χρειάζεται μέσα έκφρασης: ούτε καμβά με χρώματα, ούτε παπούτσια χορού, ούτε στυλό και μελάνι.

Η τζαζ απλά υπάρχει πάντα στον άνθρωπο και σε οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιοδήποτε μέρος και σε οποιαδήποτε κατάσταση μπορεί να εκτελεστεί, πάντα εξίσου αυθόρμητα και φωτεινά. Και αυτή είναι όλη η ουσία της τζαζ. Ο αυθορμητισμός, η φωτεινότητα, η ειλικρίνεια, ο αισθησιασμός. Η τζαζ ταιριάζει παντού. Μπορεί να εκφράσει χαρά, θλίψη, απογοήτευση, πόνο, αγάπη, απόλαυση, θαυμασμό. Μόνο ένα πράγμα δεν αλλάζει: η τζαζ είναι Ελευθερία.

Νομίζω ότι αξίζει να χαράξουμε μια πολύ σαφή γραμμή μεταξύ της ελευθερίας και του επιτρεπτού, διότι αυτές οι έννοιες συχνά συγχέονται. Το να είσαι ελεύθερος δεν σημαίνει να κάνεις τα πάντα, αδιάκριτα. Αυτό σημαίνει να μπορείς να κάνεις ακριβώς αυτό που θεωρείς ότι είναι το καλύτερο και το σωστότερο σε αυτή την κατάσταση, με βάση τις προσωπικές ανάγκες, επιθυμίες, φιλοδοξίες, στόχους και ελπίδες. Ως εκ τούτου, να μην είσαι ελεύθερος σημαίνει να μπορείς μεν να επιλέξεις αλλά ανάμεσα σε ελάχιστες αδιάφορες επιλογές.

Όλοι τραγουδάνε

Μια ενδεικτική ιστορία από τη ζωή του μεγάλου βαρύτονου, με δυνατή, εξαιρετική, λαμπρή προσωπικότητα, του Φεόντορ Ιβάνοβιτς Σαλιάπιν, φίλου του Σεργκέι Βασίλιεβιτς Ραχμάνινοφ, που έλεγε ο ίδιος: «Προσέλαβα κάποτε έναν οδηγό με την άμαξα. Σε ένα από τα ταξίδια πηγαίναμε για ώρες αργά, ο δρόμος ήταν μακρύς, μονότονος. Δεν υπήρχε τίποτα για να ακουμπήσει το βλέμμα. Όλα γύρω, όσο πιάνει το μάτι, ένας ατέλειωτος δρόμος και λευκό, κάτασπρο χιόνι, που έλαμπε κάτω από το φως του φεγγαριού. Είχαμε να κάνουμε ακόμη πολύ δρόμο, έτσι πιάσαμε την κουβέντα:

― Εσείς, κύριε, με τι ασχολείστε;

― Εγώ τραγουδάω.

― Χα! Σιγά το γεγονός! Όλοι τραγουδούν! Εγώ ρώτησα τι δουλειά κάνετε;!»

Η αλήθεια είναι ότι πραγματικά τραγουδούν όλοι. Η μόνη διαφορά είναι ότι μερικούς τραγουδιστές δεν τους ακούν καθόλου, μερικούς τραγουδιστές τους ξεχνάνε πολύ γρήγορα, ενώ άλλους, όπως ο Φεόντορ Ιβάνοβιτς τους θυμούνται, τους σέβονται, εμπνέονται από αυτούς και τους θαυμάζουν για πολλά, πολλά χρόνια, για πάρα πολύ καιρό.

Τέτοια ήταν και η Έλλα Φιτζέραλντ. Δεν ήταν μία από τις πολλές, ήταν μία και μοναδική, η καλύτερη. Εξακολουθεί να παραμένει η καλύτερη μέχρι σήμερα.

«Ellas voice becomes the orchestra’s richest and most versatile sound.»

«Η φωνή της Έλλα γίνεται ο πλουσιότερος και πιο ευέλικτος ήχος της ορχήστρας.»

Arthur Fiedler

«She has been one of my all-time favorite singers for many years and still is — she’s terrific.»

«Είναι μία από τις αγαπημένες τραγουδίστριες όλων των εποχών εδώ και πολλά χρόνια και εξακολουθεί να είναι καταπληκτική.»

Perry Como

«Ella is simply the greatest singer of them all.»

«Η Ella είναι απλώς η μεγαλύτερη τραγουδίστρια από όλες.»

Pearly Bailey

«Just don’t give up trying to do what you really want to do. Where there is love and inspiration, I don’t think you can go wrong.»

«Απλά μην εγκαταλείπετε να προσπαθείτε να κάνετε ό, τι πραγματικά θέλετε να κάνετε. Όπου υπάρχει αγάπη και έμπνευση, δεν νομίζω ότι μπορεί κάτι να γίνει λάθος.»

Ella Fitzgerald

Ποιο μπορεί να είναι το μυστικό μιας τέτοιας επιδεξιότητας και άριστης απόδοσης στην τέχνη του τραγουδιού; Σίγουρα όλοι οι τραγουδιστές θα ήθελαν να το μάθουν. Το μυστικό ίσως είναι:

• να τραγουδάς «καθαρά», να πετυχαίνεις ακριβώς τις νότες;

• να τοποθετήσεις τον ήχο κατάλληλα;

• να γνωρίζεις άπταιστα τη μουσική σημειογραφία;

• να αναπνέεις σωστά;

• να έχεις καλή άρθρωση;

• να έχεις όμορφο vibrato;

• να είσαι ελκυστικός στην εμφάνιση;

«A lot of singers think all they have to do is exercise their tonsils to get ahead. They refuse to look for new ideas and new outlets, so they fall by the wayside… I’m going to try to find out the new ideas before the others do.»

«Πολλοί τραγουδιστές σκέφτονται ότι πρέπει να εξασκήσουν τις φωνητικές τους χορδές για να προχωρήσουν επαγγελματικά, ενώ αρνούνται να αναζητήσουν νέες ιδέες και νέους τρόπους κι έτσι χάνουν τον δρόμο… Εγώ προσπαθώ να βρω νέες ιδέες πριν από τους άλλους.»

Ella Fitzgerald